Het eerste stelsel dat volledig is ontdekt door crowdsourcing.
Duizenden burgerwetenschappers bekeken gegevens van de Kepler ruimtetelescoop van NASA in de hoop exoplaneten te identificeren. En met succes! Burgerwetenschappers ontdekten via een project genaamd Exoplanet Explores een stelsel van tenminste vijf exoplaneten.
Kepler
Ruimtetelescoop Kepler werd in 2009 gelanceerd en houdt de blik langdurig op sterren gericht, in de hoop de helderheid van deze sterren herhaaldelijk en regelmatig af te zien nemen. Dergelijke ‘dipjes’ in de helderheid van sterren, kunnen namelijk wijzen op de aanwezigheid van een planeet die zo af en toe tussen de moederster en Kepler in staat en een deel van het licht tegenhoudt. Doorgaans worden de sterren door computerprogramma’s gemarkeerd, waarna astronomen de data bekijken en beslissen of ze daadwerkelijk een planeet kunnen herbergen.
Signalen
Tijdens de drie jaar durende K2 missie zijn er 287.309 sterren waargenomen. Elke maand komen er daar nog tienduizenden bij. Een onmogelijke taak voor een groep astronomen om die allemaal te analyseren. Om toch door de data heen te komen, werd Exoplanets Explores in het leven geroepen: een online platform voor crowdsourcing. “Mensen kunnen overal inloggen en leren hoe echte signalen van exoplaneten eruitzien,” zegt onderzoeker Jessie Christiansen. Vervolgens kunnen de deelnemers stemmen of een signaal van de Kepler telescoop ook daadwerkelijk relevant is. “Elk potentieel transitosignaal wordt bekeken door minimaal tien personen. Als minimaal 90 procent van de mensen ‘ja’ stemt, komt het signaal in aanmerking voor verder onderzoek.”
K2-138
Toen Christiansen de voorlopige resultaten van de crowdsourced data doornam, ontdekte ze een ster waar vier planeten omheen draaide. Drie van de vier planeten hadden een honderd procent ‘ja’ stem gekregen van meer dan tien mensen. Bij de vierde planeet hadden 92 procent van de burgerwetenschappers ‘ja’ gestemd. En daarmee was het eerste multi-planetensysteem dat uit crowdsourcing is ontdekt een feit. Het stelsel werd tot K2-138 gedoopt en werd verder onderzocht.
Resonantie
Uit het verdere onderzoek bleek dat de signalen inderdaad gevalideerd konden worden als signalen van echte planeten. Daarnaast ontdekte de onderzoekers een interessante wiskunde relatie die ook wel resonantie wordt genoemd. Elke planeet heeft bijna precies 50 procent langer nodig om rond de ster te draaien dan de planeet verderop. De onderzoekers vonden ook een vijfde planeet in dezelfde ketting van resonanties en vonden zelfs hints van een mogelijke zesde planeet. “De uurwerkachtige baanstructuur van dit planetaire systeem doet sterk denken aan de vier Galileïsche manen van Jupiter,” zegt wetenschapper Konstantin Batygin.
Christiansen is erg te spreken over de ontdekking. “Het spannende is dat we dit ongewone stelsel hebben gevonden met de hulp van het grote publiek,” zegt ze.
