Ceres en de grote verdwijntruc: waar zijn alle grote kraters gebleven?

Aangenomen werd dat de dwergplaneet rijkelijk bedekt zou zijn met enorme kraters. Maar ze zijn er gewoon niet. Hoe kan dat?

In maart 2015 kwam ruimtesonde Dawn bij Ceres aan. Voorafgaand aan de aankomst van Dawn hadden onderzoekers al nagedacht over hoe Ceres er waarschijnlijk uit zou zien. De dwergplaneet moest bedekt zijn met enorme kraters, zo redeneerden ze. Maar Dawn liet een heel andere dwergplaneet zien. “Toen we voor het eerst naar de beelden van Ceres keken, viel het ons op dat er niet echt heel grote inslagbekkens zijn op het oppervlak,” vertelt onderzoeker David Williams. Geen van de kraters op Ceres zijn groter dan 285 kilometer.

Mysterie
En dat is een mysterie. Want Ceres moet in de 4,5 miljard jaar dat deze bestaat herhaaldelijk flinke klappen hebben gehad. “Zelf Vesta (een planetoïde die Dawn voorafgaand aan Ceres bezocht, red.) heeft – ondanks dat deze de helft kleiner is dan Ceres twee grote kraters op de zuidpool. Maar op Ceres zien we alleen het Kerwan-bekken dat een diameter van slechts 285 kilometer heeft.”

Er is ‘iets’ gebeurd
Het suggereert volgens Williams dat er ‘iets’ gebeurd is op Ceres. Want er moeten grote inslagen hebben plaatsgevonden. Simulaties suggereren dat de dwergplaneet zeker tien tot vijftien kraters zou moeten hebben die een diameter hebben die groter is dan 400 kilometer. Daarnaast zouden er ook nog eens zo’n 40 kraters moeten zijn die groter zijn dan 100 kilometer. In werkelijkheid bezit Ceres echter zestien kraters groter dan 100 kilometer en is Kerwan-bekken met 258 kilometer de grootste krater die Ceres heeft. “We concluderen dat een groot aantal kraters op Ceres waarschijnlijk door de tijd heen is verdwenen,” vertelt onderzoeker Simone Marchi. “En dat is waarschijnlijk het resultaat van de bijzondere samenstelling en interne evolutie van Ceres.”

Op deze afbeelding zie je de grootste krater van Ceres: het Kerwan-bekken. Het bekken ligt in een cirkelvormige laagvlakte: mogelijk was dit ooit één van de grootste kraters van Ceres, maar is deze door geologische en interne processen vrijwel onherkenbaar geworden. Afbeelding: NASA / JPL-Caltech / UCLA / MPS / DLR / IDA.
Op deze afbeelding zie je de grootste krater van Ceres: het Kerwan-bekken. Het bekken ligt in een cirkelvormige laagvlakte: mogelijk was dit ooit één van de grootste kraters van Ceres, maar is deze door geologische en interne processen vrijwel onherkenbaar geworden. Afbeelding: NASA / JPL-Caltech / UCLA / MPS / DLR / IDA.

De grote verdwijntruc
Maar hoe zijn de grote kraters op Ceres dan precies verdwenen? Er zijn verschillende mogelijkheden. Zo weten we allereerst dat de korst van Ceres niet puur rotsachtig is: deze bevat ook heel wat ijs. Het maakt de korst flexibeler, zeker als dat ijs zich gemixt heeft met zouten. En dat kan er zomaar voor gezorgd hebben dat een groot bekken geleidelijk aan vlakker en uiteindelijk onherkenbaar is geworden. “Daarnaast zien we bewijs voor cryovulkanisme,” vertelt Williams. Cryovulkanisme is in grote lijnen vergelijkbaar met het vulkanisme dat we hier op aarde kennen, alleen komt er geen gesmolten gesteente, maar ‘gesmolten ijs’ (water of pekel) vrij. Ook cryolava dat over het oppervlak van de dwergplaneet stroomde, kan hebben bijgedragen aan het verdwijnen van de grote kraters.

Hoe de kraters ook precies verdwenen zijn: Ceres moet er zelfs lang na het Late Heavy Bombardment – zo’n 4 miljard jaar geleden – nog mee bezig zijn geweest. Onderzoekers hopen in de nabije toekomst nog veel meer te weten te komen over de geologische geschiedenis van de dwergplaneet. Dawn zal nog wel een tijdje rond Ceres cirkelen en in ieder geval getuige zijn van Ceres’ perihelium: het moment waarop de dwergplaneet het dichtst bij de zon in de buurt komt (april 2018). Onderzoekers willen graag achterhalen of er onder invloed van de warmte van de zon veranderingen op het oppervlak van Ceres plaatsvinden.

Bronmateriaal

"The case of the missing craters" - Arizona State University
De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door NASA / JPL-Caltech / UCLA / MPS / DLR / IDA.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd