De chattaal van Vlaamse tieners ontleed

sms

Als het om de verloedering van de mooie Nederlandse taal gaat, krijgen jongeren met hun sms-taal of gechat vaak de schuld. Maar hoe steekt die chattaal nu eigenlijk in elkaar? Vlaamse onderzoekers zochten het uit!

Benny de Decker, onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen, bestudeerde spontane en informele chatconversaties van bijna 28.000 jongeren tussen 13 en 20 jaar oud. “Uit de analyses blijkt dat de stereotype kenmerken van internettaal in chatgesprekken van Vlaamse tieners meestal niet erg frequent zijn. Zo komt Leetspeak, waarbij cijfers de plaats van lettertekens innemen (zoals in w8 of suc6) in niet meer dan 1 op 2.000 woorden voor. Andere spellingswijzigingen, zoals het vervangen van ks door x of van ij door y, passen chatters doorgaans slechts toe op een beperkt aantal woorden: niks, wij en zijn worden soms nix, wy en zyn, maar dat gebeurt zeker niet systematisch,” aldus De Decker.

Leeftijd
De Decker vervolgt: “Opvallend is dat het gebruik van dergelijke chatspeakvormen duidelijk afneemt met de leeftijd. Jongere tieners manipuleren hun spelling vaker dan oudere. Enkel het gebruik van afkortingen (zoals mms en idd) blijft min of meer constant. Dat kan erop wijzen dat deze functioneler zijn en daardoor vaste waarden geworden zijn in chattaal, terwijl andere spellingsmanipulaties, zoals Leetspeak, eerder het resultaat van louter speelse taalcreativiteit zijn.”

“Gemiddeld wordt in een chatgesprek slechts één op de vijftig woorden onbewust foutief gespeld of getypt”

Echte fouten
Uit het verdere onderzoek van De Decker blijkt dat echte spelfouten, of tikfouten vrij zeldzaam zijn. De Decker: “Gemiddeld wordt in een chatgesprek slechts één woord op vijftig onbewust foutief gespeld of getypt. Daar staat wel tegenover dat Vlaamse tieners voor zowat een kwart van de woorden bewust van de standaardspelling afwijken, met de bedoeling spreektaal of regionaal taalgebruik in een geschreven vorm om te zetten.”

Variëteiten
Vlaamse tieners gebruiken niet alleen diverse variëteiten van het Nederlands, zoals Standaardnederlands, maar ook een tussentaal, de informele en spontane spreektaal van Vlamingen. In mindere mate wordt het dialect gebruikt door de chattende tieners. De Decker: “Spontaan en informeel online taalgebruik verschilt nog sterk per regio en zelfs per individuele chatter. Slechts een handvol zogenaamd typische kenmerken worden door tieners uit heel Vlaanderen frequent gebruikt: gij, ge en u(w) in plaats van jij en je, het weglaten van de eind-t in woordjes als dat, wat en niet, de vorming van het verkleinwoord op -ke (boekske in plaats van boekje) en de toevoeging van een redundant dat na onderschikkende voegwoorden, zoals in de zin ‘ik weet wie dat er komt’.”

“Chatten heeft absoluut een schrijftaalrevolutie teweeggebacht”

Engelse woorden
Tijdens het onderzoek bestudeerde De Decker ook nog de invloed van het Engels op de chattaal. Die invloed is vrij groot, zoals te verwachten is in deze tijd. Van elke acht woorden is tenminste één woord van Engelse oorsprong. “Vlaamse tieners ontlenen nice het vaakst en ook sucken en dude zijn erg populair”, aldus De Decker. Natuurlijk komen diverse woorden ook uit de wereld van ICT, games en muziek. Vaak heeft de Nederlandse taal hiervoor geen eigen woord. De Decker vervolgt: “Chatters vernederlandsen die Engelse ontleningen soms, bijvoorbeeld door de spelling aan te passen: clean en alright kunnen klien en olraajt worden. Dergelijke speelse innovaties blijven minder frequent dan de originele vormen, maar demonstreren wel dat tieners dat Engels graag een eigen tintje geven.”

De Decker: “Samengevat laat Vlaamse tienerchattaal zich het best omschrijven als een genre op zich, maar wel een inherent variabele variëteit, waarin elementen uit standaardtaal, tussentaal, chatspeak en Engels vloeiend gecombineerd worden. De aantrekkingskracht bestaat er vooral in dat jongeren naar hartenlust van de schools aandoende taalnormen kunnen afwijken, kunnen experimenteren met creatief en innovatief taalgebruik en zo het geschreven Nederlands sterk kunnen personaliseren. Chatten heeft dus absoluut een schrijftaalrevolutie teweeggebacht.”

Bronmateriaal

"Chattaal is sterk regionaal en Engels gekleurd" - Universiteit Antwerpen
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Frank Spin (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd