Chimpansee blijkt toch heel egoïstisch te zijn

Echte liefdadigheid is de mensaap vreemd en daarmee onderscheidt deze zich toch sterker van de mens dan gedacht.

Tot die conclusie komen Britse onderzoekers op basis van experimenten met chimpansees. De resultaten van die experimenten staan haaks op eerdere studies die suggereerden dat chimpansees wel degelijk bereid zijn om anderen te helpen, ook wanneer ze daar zelf geen baat bij hebben.

Experiment
De onderzoekers verzamelden zestien chimpansees en deelden ze in drie groepen in: ontvangers, de ‘go-groep’ en de ‘no go-groep’. De eerste groep bestond uit drie chimpansees. Deze chimpansees werden in een ruimte geplaatst met daarin een doos met voedsel. Soms konden de chimpansees door aan de doos te schudden het voedsel verkrijgen. Soms lukte dat niet, omdat deze vastzat. De chimpansees uit de ‘go-groep’ en ‘no go-groep’ konden de ontvangers zien en helpen of dwarsbomen, maar konden zelf niet bij het voedsel dat in de doos zat komen. De chimpansees uit de ‘go-groep’ zagen dat het de ontvangers niet lukte om het voedsel te verkrijgen en konden er op afstand voor zorgen dat de ontvangers toch bij het voedsel konden. De chimpansees uit de ‘no go-groep’ zagen dat de ontvangers bij het voedsel konden en konden er op afstand voor zorgen dat de ontvangers het voedsel niet langer konden pakken. In eerste instantie kwamen de chimpansees uit de ‘go-groep’ en ‘no go-groep’ vaak in actie en hielpen of belemmerden ze hun soortgenoten. Maar zodra ze in de gaten kregen dat ze zelf toch niet bij het voedsel konden, lieten ze het er steeds vaker bij zitten. Verrassend genoeg gold dat zowel voor de chimpansees die hun soortgenoten hielpen als voor de chimpansees die hun soortgenoten belemmerden.

WIST JE DAT…

Nog een experiment
Tijdens een tweede experiment werd de apen individueel duidelijk gemaakt wat de gevolgen van hun acties waren. De apen konden dat namelijk met eigen ogen zien, omdat ze tijdens dit experiment toegang kregen tot de ruimte waarin de ontvanger en de doos met het voedsel zich bevond. Maar ook dat haalde niets uit. Want ook na dit experiment kwamen de chimpansees die hun soortgenoot aan voedsel konden helpen niet vaker in actie. En de chimpansees die hun soortgenoot konden belemmeren kwamen hierna niet minder vaak in actie.

Onverschillig
“De resultaten van deze twee experimenten laten zien dat de chimpansees zich in een taak die hen niets oplevert niet zo gedragen dat anderen daarbij gebaat zijn,” stelt onderzoeker Claudio Tennie. “Zelfs nadat ze de consequenties van hun acties duidelijk begrepen hadden, lieten de effecten die hun acties op anderen hadden ze onverschillig.”

Eerder onderzoek
Het suggereert dat chimpansees egoïstisch zijn en alleen handelen wanneer ze daar zelf bij gebaat zijn. Het is – zoals gezegd – in strijd met eerdere studies naar het gedrag van chimpansees. Tijdens die studies leek de chimpansee gedurende verschillende experimenten heel behulpzaam te zijn. Hoe is dat te verklaren? Waarschijnlijk door de opzet van die experimenten, zo stellen de onderzoekers. Tijdens deze experimenten moesten chimpansees interessante acties ondernemen om een soortgenoot te helpen en die actie op zich – en niet de hulpbehoevende soortgenoot – zou voor de chimpansees de drijfveer zijn geweest om iets te doen. En ook observaties van wilde chimpansees die altruïstisch gedrag lijken te vertonen – bijvoorbeeld het verzorgen van elkaars vacht, elkaar te hulp schieten tijdens een gevecht of de wacht houden als de rest van de groep ligt te slapen – zijn waarschijnlijk verkeerd geïnterpreteerd. Een chimpansee die een soortgenoot tijdens een gevecht te hulp schiet, lijkt heel behulpzaam. Maar het is niet bewezen dat de zo op het eerste oog behulpzame chimpansee een dubbele agenda heeft en – wellicht in een veel later stadium – zelf baat heeft bij zijn acties.

Het nieuwe onderzoek – dat de chimpansee wegzet als ‘egoïstisch’ – verandert ook onze kijk op de evolutie van de mens. “De evolutie van sociaal gedrag en wat mensen aanzet tot altruïstisch gedrag is een belangrijk onderwerp van debat,” vertelt onderzoeker Keith Jensen. Lang werd gedacht dat de grondslagen voor altruïstisch gedrag al werden gelegd ten tijde van de voorouder die we met de chimpansee delen. Maar die aanname komt nu op losse schroeven te staan. Ons prosociale gedrag zou pas nadat we ons van de evolutionaire tak die we met de chimpansee delen, afscheidden het levenslicht hebben gezien.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd