Wij mensen hebben een prima geheugen: zelfs dingen die jaren geleden plaatsvonden, kunnen we ons vaak nog gedetailleerd herinneren. Een nieuw onderzoek suggereert nu dat we die vaardigheid gemeen hebben met orang-oetans en chimpansees. Ook zij kunnen zich dingen die ze enkele jaren geleden meemaakten, nog herinneren.
Herinneringen kunnen zich soms opeens aan ons opdringen. Bijvoorbeeld als we een bepaalde geur ruiken of iets zien. En blijkbaar hebben ook chimpansees en orang-oetans daar last van. In een laboratorium werden de apen geconfronteerd met een taak die ze drie jaar eerder ook voorgeschoteld kregen en waar ze een gereedschap voor nodig hadden. Drie jaar eerder hadden ze datzelfde gereedschap ook vier keer voor deze taak gebruikt. De grote vraag was: was het zien van de taak voldoende om het geheugen van de chimpansees en orang-oetans te triggeren? En wisten ze vervolgens nog waar dat gereedschap lag? Tot grote verbazing van de onderzoekers wel.
Snel
“Ik was verbaasd toen ik ontdekte dat ze zich niet alleen de gebeurtenis die drie jaar geleden plaatsvond, nog herinnerden, maar dat ze het zich ook zo snel herinnerden,” vertelt onderzoeker Gema Martin-Ordas. “Gemiddeld hadden ze maar vijf seconden nodig om te vertrekken en het gereedschap te vinden. Dat is veelzeggend, omdat het aantoont dat ze niet zomaar rondliepen en plots de dozen zagen en in de dozen naar gereedschappen zochten. Waarschijnlijker is dat ze zich de gebeurtenis herinnerden en dat die herinnering ze in staat stelde om de gereedschappen direct te vinden.”
Autobiografische geheugen
En de apen herinnerden zich niet alleen gebeurtenissen die ze meerdere malen meemaakten. Ook een gereedschap dat ze twee weken eerder slechts één keer gezien hadden, konden ze zich nog herinneren.
De trigger
Maar waardoor werd het geheugen van de apen getriggerd? Het waren meerdere elementen, zo suggereert het onderzoek. Niet alleen de opzet van de taak (die helemaal hetzelfde was als de taak die de apen drie jaar eerder voorgeschoteld kregen), maar ook de aanwezige mensen en de locatie (een bepaalde ruimte in het lab) deden de apen denken aan vroeger. De onderzoekers trekken die conclusie op basis van experimenten waarin ze één van de elementen (de aanwezige mensen, locatie, opzet van de taak) veranderden. Daarop duurde het langer voordat de apen wisten wat ze moesten doen. Het suggereert dat een combinatie van factoren hun geheugen triggert. “Dat is een belangrijke ontdekking, omdat het suggereert dat onze proefdieren in staat waren om verschillende elementen van heel vergelijkbare gebeurtenissen met elkaar in verband konden brengen. Het leggen van die verbanden wordt gezien als een belangrijk onderdeel van autobiografische herinneringen.”
Het onderzoek is verschenen in het blad Current Biology. “We tonen niet alleen aan dat chimpansees en orang-oetans zich gebeurtenissen die twee weken of drie jaar geleden plaatsvonden, kunnen herinneren, maar ook dat ze zich die gebeurtenissen kunnen herinneren wanneer ze niet verwachten dat het nodig zal zijn om die gebeurtenissen nog eens op te halen.”
