Column: Waarom?

In de biologie mag je eigenlijk de ‘waarom-vraag’ niet stellen. Waarom niet? Omdat de natuur dingen doet zonder reden.

Een veelgehoorde vraag van mijn leerlingen tijdens de biologieles is: waarom rolt een varken in de modder? En hoewel ik de vraag snap, mag ik daar geen antwoord op geven.

Biologische voordelen
Het zit zo. Kan een varken, of iets algemener, kan een dier denken? Daar lopen de meningen nogal over uiteen. Dieren zijn niet dom, dieren kunnen problemen oplossen, dingen aanleren, ze kunnen zelfs op een complexe manier communiceren. Maar dieren kunnen niet bewust denken. Een varken zal zich nooit afvragen waarom hij in de modder rolt en zich beseffen dat dit biologische voordelen voor hem heeft.

Zoelen
Want dat er een paar biologische voordelen aanzitten, dat is duidelijk. Een van de grootste voordelen van het rollen in de modder, het zogeheten zoelen, is afkoelen. Varkens hebben geen zweetklieren, en kunnen dus niet zweten om hun lichaamswarmte kwijt te raken. Daarbij hebben varkens een hele gevoelige huid, en de modder op de huid beschermt ze tegen de zon. Meer dieren beschermen op deze manier hun huid, bijvoorbeeld de olifant. Ten slotte komen luizen en teken vast te zitten in de modder, dus door het zoelen houdt een varken zijn huid vrij van parasieten.

Meer

Meer lezen van Cees? Verdiep u dan ook eens in zijn visie op de wintertijd!

Evolutie
Toch zal er geen varken zijn dat op een dag bewust denkt: ‘Laat ik vandaag eens even al mijn teken van me af modderen.’ Hij doet het gewoon. En het varken dat het gewoon doet, heeft er bijzonder veel profijt van. Zoveel profijt zelfs, dat hij deze handige eigenschap makkelijk doorgeeft aan al zijn nakomelingen. De basis van de evolutie.

Waarom?
Maar waarom is de ‘waarom-vraag’ toch zo’n interessante vraag? Waarom willen we het waarom er altijd van weten? Waarom neemt de mens nooit genoegen met zoals het is? Waarom willen we dat alles een reden heeft? Waarom kunnen we er ons niet gewoon bij neerleggen dat het varken in de modder rolt omdat hij dat nou eenmaal doet, en daarmee basta. Omdat wij mensen zo nieuwsgierig zijn?

Maar wie goed naar een varken in de modder kijkt, ziet dat hij er vooral gewoon gelukkig van wordt. En zo zal ik het mijn leerlingen de volgende keer ook vertellen. Het varken is gelukkig omdat hij in de modder rolt. En omdat hij niet overal het waarom achter zoekt.

Eén keer in de twee weken plaatst biologiedocent Cees Mulder een column op Scientias.nl over biologie. Volg Cees ook op Twitter: @BiologieDocent

Bronmateriaal

-
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Phil Gerbyshak (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd