Complexe organische moleculen ontdekt op Saturnus’ maan Enceladus

Enceladus beschikt nu over alle vereisten voor leven zoals wij dat kennen.

“We worden – opnieuw – door Enceladus verrast,” stelt onderzoeker Christopher Glein. “Eerder hebben we alleen de simpelste organische moleculen – met slechts een paar koolstofatomen – geïdentificeerd en dat was heel intrigerend. Maar nu hebben we organische moleculen gevonden met massa’s groter dan 200 atomaire massa eenheden. Dat betekent dat ze meer dan tien keer zwaarder zijn dan methaan.”

Cassini
Onderzoekers ontdekten de complexe organische moleculen toen ze zich nog eens bogen over data die verzameld is door ruimtesonde Cassini. Deze sonde cirkelde jaren rond Saturnus en scheerde herhaaldelijk langs de verschillende manen van de gasreus, waaronder dus ook Enceladus.

Geisers
Eerder onthulde de ruimtesonde al dat Enceladus een enorme oceaan herbergt die schuilgaat onder een kilometers dikke ijskorst. Ook zijn er geisers op de maan aangetroffen die zich door scheuren in de ijskorst een weg naar buiten banen en waterdamp en ijsdeeltjes – afkomstig uit de ondergrondse oceaan – de ruimte in slingeren. In die weggeslingerde ijsdeeltjes hebben onderzoekers nu de complexe organische moleculen ontdekt. “Het is voor het eerst dat we complexe organische moleculen aantreffen op een buitenaardse waterwereld,” stelt onderzoeker Frank Postberg. “Met de complexe organische moleculen die voortkomen uit de vloeibare met water gevulde oceaan is deze maan het enige hemellichaam – naast de aarde dan – waarvan we weten dat deze beschikt over alle basale vereisten voor leven zoals wij dat kennen,” aldus Glein.

Geisers op Enceladus. Afbeelding: NASA / JPL-Caltech / Space Science Institute.

Hydrothermale oorsprong
“Deze enorme moleculen bestaan uit een complex netwerk dat vaak is opgebouwd uit honderden koolstof-, waterstof, zuurstof en waarschijnlijk ook stikstofatomen die ring- of kettingvormige substructuren vormen,” stelt Postberg. De moleculen ontstaan wanneer de ijsdeeltjes de instrumenten van Cassini met een snelheid van meer dan 30.000 kilometer per uur aantikken. Maar de onderzoekers denken dat de ijsdeeltjes voorafgaand aan de botsing de originele, nog grotere moleculen herbergen die duizenden atomaire massa-eenheden zwaar zijn. Zulke grote moleculen kunnen alleen gecreëerd worden tijdens complexe chemische processen. Je kunt dan denken aan biologische oftewel aan leven gerelateerde processen, maar ook aan hydrothermale activiteit. “Naar mijn mening hebben de moleculen die wij gevonden hebben een hydrothermale oorsprong,” vertelt Postberg. Hij wijst erop dat in de kern van Enceladus waarschijnlijk sprake is van hydrothermale activiteit. “Onder de hoge druk en bij de hoge temperaturen die we daar verwachten, is het mogelijk dat complexe organische moleculen ontstaan.” Die moleculen zouden vervolgens via hydrothermale bronnen op de bodem van Enceladus’ oceaan hun weg naar boven vinden. Het is bijzonder interessant. Zeker als je bedenkt dat veel onderzoekers aannemen dat het leven op aarde rond vergelijkbare hydrothermale bronnen is begonnen.

Gaandeweg lijkt het hoe dan ook steeds aannemelijker te worden dat Enceladus leefbaar is. Of er ook daadwerkelijk leven te vinden is, is op basis van de Cassini-data onmogelijk vast te stellen. Daarvoor zullen we opnieuw naar de maan af moeten reizen. Er liggen echter nog geen plannen voor een vervolgmissie. Wel zal er in 2022 een ruimtesonde afreizen naar de ijsmanen van Jupiter. En aangenomen wordt dat een aantal ervan, net als Enceladus, een ondergrondse oceaan bezitten. “Dankzij onze ervaring met Cassini weten we waar we naar moeten kijken en hoe we onderzoek moeten doen in het Jupiter-systeem,” stelt onderzoeker Nicolas Altobelli. En wie weet, geeft de missie ook meer inzicht in wat Enceladus mogelijk nog voor ons verborgen houdt.

Bronmateriaal

"Complex organics bubble from the depths of ocean-world Enceladus" - ESA

Afbeelding bovenaan dit artikel: NASA / JPL / Space Science Institute

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd