COVID-19 vergroot mogelijk de kans op de ziekte van Parkinson

Wetenschappers waarschuwen voor de ‘stille golf’ aan neurologische problemen die weleens op de zo gevreesde golven van infectie kan volgen.

Sinds de eerste coronabesmetting bijna een jaar geleden plaatsvond, hebben artsen en wetenschappers steeds meer informatie over het virus verzameld. Ondertussen weten we ook dat het coronavirus tijdens én na de infectie op verschillende manieren schade aan de hersenen toebrengt. Onderzoekers maken zich dan ook grote zorgen. Want is de wereld wel voorbereid op een ‘stille golf’ aan neurologische problemen die mogelijk als gevolg van de coronacrisis in het verschiet ligt?

Hersenen
In de afgelopen maanden hebben we geleerd dat het coronavirus zijn sporen in de hersenen nalaat. “Hoewel wetenschappers nog steeds leren hoe het SARS-CoV-2-virus de hersenen en het centrale zenuwstelsel kan binnendringen, staat het buiten kijf dat het daar aankomt,” zegt onderzoeker Kevin Barnham. “We weten ondertussen dat het virus hersencellen kan beschadigen, wat zelfs kan leiden tot het afsterven van zenuwcellen.”

Corona en de hersenen
Ook de Nederlandse Hersenstichting heeft zorgen geuit over de invloed van corona op de hersenen. Het virus zorgt er bijvoorbeeld voor dat de longen van een patiënt worden aangetast, waardoor er schade kan onderstaan in verschillende hersengebieden. Bovendien hebben coronapatiënten die langdurig op de intensive care hebben gelegen een grotere kans op schade aan de hersenen. Zij kampen bijvoorbeeld met aandacht- en geheugenproblemen, overprikkeling, gedragsverandering of extreme vermoeidheid. Daarnaast hebben coronapatiënten vaker last van bloedstolsels. Deze zitten voornamelijk in de longen, maar kunnen ook in de bloedvaten naar de hersenen terechtkomen, wat leidt tot beroertes. Ten slotte zijn er aanwijzingen dat het coronavirus een virale hersenontsteking veroorzaakt, wat vervolgens kan leiden tot ernstig hersenletsel.

In een nieuwe studie brengen de onderzoekers de mogelijke neurologische gevolgen van COVID-19 op de langere termijn onder de aandacht. Ze verwijzen hiernaar als de ‘stille golf’. De symptomen kunnen zowel ernstig – zoals hersenletsel door zuurstofgebrek – als milder zijn, zoals bijvoorbeeld het verlies van de reukzin. Ook al kan dat nog gevaarlijker zijn dan je misschien op voorhand denkt. “We ontdekten dat gemiddeld drie op de vier coronapatiënten lijden aan reukverlies of een verminderde geur,” vertelt onderzoeker Leah Beauchamp. “Hoewel dit symptoom op het eerste gezicht weinig reden tot zorg lijkt, vertelt het ons eigenlijk veel over wat er aan de binnenkant gebeurt. En dat is dat er een acute ontsteking is in het reuksysteem.”

Parkinson
En een verlies van het reukvermogen, dat zien we ook bij een andere ziekte terug. Een veel voorkomend verschijnsel van de ziekte van Parkinson is namelijk een reukstoornis. Ongeveer 70 tot 90 procent van de patiënten met Parkinson verliest de reukzin. De verslechtering van het reukvermogen ontstaat vaak in de beginstadia van de ziekte; soms zelfs al jaren voordat er andere symptomen zichtbaar zijn. Dit is dus een opvallende overeenkomst tussen COVID-19 en de ziekte van Parkinson.

Wat is de ziekte van Parkinson?
De snelstgroeiende neurologische aandoening ter wereld is de ziekte van Parkinson. Dit is een langzame, progressieve aandoening, die het centrale zenuwstelsel aantast, waarbij zenuwcellen langzaam afsterven. Dit leidt tot stoornissen in de beweging, spiercontrole en de balans. De symptomen komen langzaam op en worden naarmate de ziekte vordert ernstiger. Hoe de ziekte precies ontstaat is doorgaans onbekend.

De onderzoekers suggereren voorzichtig dat er een verband zou kunnen bestaan tussen COVID-19 en Parkinson. We kunnen hiervoor lering trekken uit de neurologische gevolgen die volgden op de Spaanse grieppandemie van 1918. De griep mondde namelijk geregeld uit in en ernstige vorm van Parkinson. Het risico op de ziekte van Parkinson nam zelfs twee tot drie keer toe. “Gezien het feit dat de wereld nu opnieuw is getroffen door een virale pandemie, is het zeer verontrustend dat een wereldwijde toename van neurologische ziekten zich mogelijk wederom zouden kunnen ontwikkelen,” zegt Barnham.

Diagnose
De klinische diagnose van de ziekte van Parkinson berust momenteel op een ernstige achteruitgang van de motoriek. Onderzoek toont echter aan dat tegen die tijd vijftig tot zeventig procent van het celverlies in de hersenen al heeft plaatsgevonden. “Door te wachten tot dit stadium van de ziekte om het te kunnen diagnosticeren en te behandelen, heb je een belangrijk venster voor mogelijk beschermende therapieën al gemist,” zegt Barnham. Maar mogelijk dat het verlies van de reukzin uitkomst biedt. “We zijn van mening dat reukverlies een nieuwe manier is om iemands risico op het ontwikkelen van de ziekte van Parkinson vroegtijdig te detecteren,” stelt Beauchamp.

Verband
De bevindingen uit de studie wijzen erop dat de huidige pandemie mogelijk kan uitmonden in verschillende neurologische aandoeningen. En mogelijk vergroot COVID-19 zelfs de kans op de ziekte van Parkinson. Om dit scherp in het vizier te houden, stellen de onderzoekers voor om coronapatiënten langdurig te blijven volgen en te screenen, ook na herstel. “Om volledig grip te krijgen op de neurologische complicaties van COVID-19, is langdurige monitoring belangrijk,” zo schrijven de onderzoekers in hun studie. “Op die manier kunnen we ervoor zorgen dat de gezondheidszorg voorbereid is op een derde golf van het virus in de vorm van de ziekte van Parkinson.”

Wetenschappers waarschuwden overigens ook al eerder voor de uitbraak van een heuse Parkinson-pandemie. Het aantal mensen met Parkinson neemt namelijk momenteel al rap toe. Onderzoekers schatten zelfs dat het aantal mensen met de ziekte van Parkinson in 2040 tot wel 17 miljoen gestegen kan zijn. Volgens Barnham is het duidelijk wat ons te doen staat. “De wereld was de eerste keer (na de Spaanse grieppandemie, red.) overrompeld, maar dat hoeft niet opnieuw te gebeuren,” zegt hij. “We weten nu wat we moeten doen. Naast een strategische aanpak om de volksgezondheid te beschermen, zullen instrumenten voor een vroege diagnose en betere behandeling de sleutel zijn.” De onderzoekers roepen dan ook op tot het nemen van urgente maatregelen zodat we neurodegeneratie vroegtijdig kunnen identificeren en om mensen die besmet zijn met SARS-CoV-2-virus op de lange termijn te kunnen monitoren.

Bronmateriaal

"Neurological consequences of COVID-19: The ‘Silent Wave'" - The Florey

Afbeelding bovenaan dit artikel: Engin Akyurt via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd