Ze zijn het gesprek van de dag. Maar gaan ze onze economie ook radiaal veranderen?
Je kunt er op tv, in kranten en op blogs niet omheen: de opkomst van de cryptomunten. Waar het grote publiek tot een paar jaar geleden eigenlijk alleen bekend was met Bitcoin, zijn vandaag de dag ook namen als Ripple, Dash en Ethereum aardig ingeburgerd. Hoe het allemaal precies werkt, zal de meesten een raadsel zijn, maar desalniettemin wordt er – ook door leken – vrijmoedig in geïnvesteerd. Daarnaast is het ook in toenemende mate mogelijk om daadwerkelijk met cryptomunten te betalen. Het roept natuurlijk een interessante vraag op: gaan deze cryptocurrency’s de traditionele valuta van de troon stoten?
Bedreigde instellingen
We vroegen het in 2015 al eens aan professor Jaco van de Pol, verbonden aan de Universiteit Twente. Hij hinkte toen nog op twee gedachten. Reden genoeg om – tweeënhalf jaar en heel wat digitale transacties later – opnieuw bij de professor aan te kloppen en hem diezelfde vraag te stellen: zijn de cryptomunten het betaalmiddel van de toekomst? “Dat is iets wat we ons nu wel een stuk beter voor kunnen stellen,” merkt hij voorzichtig op. “Een paar jaar geleden was er een voorhoede die dat beweerde en nu voelen zelfs de grote instellingen zich bedreigd (zie kader, red.).”
Als het gaat om instellingen die zich bedreigd voelen door cryptomunten kun je bijvoorbeeld denken aan de centrale banken die achter de traditionele betaalmiddelen (zoals de euro) staan, maar ook overheden die vaak (enig of groot-)aandeelhouder in deze banken zijn. Zo maakt de Bitcoin centrale banken compleet overbodig. Achter de munt staat geen centrale bank, maar een blockchain: een voor alle gebruikers inzichtelijk transactieoverzicht dat door diezelfde gebruikers wordt bijgehouden en dat niet kan worden aangepast zonder dat andere gebruikers dat merken. Behalve transacties kun je zo’n blockchain ook gebruiken om bijvoorbeeld contracten af te sluiten. Een voorbeeldje: je verkoopt je woning aan persoon y. Dan wordt in de blockchain vastgelegd dat persoon y jou geld geeft en dat die woning nu van persoon y is. “Dat stukje code of data zit dan voorgoed in de blockchain en iedereen die daar inzit, krijgt daar een kopie van. Ik kan die code ook niet veranderen, want dan ziet iedereen dat. Het is dus heel transparant en je hoeft niet meer naar de notaris.”
De belangrijkste ontwikkelingen
Dat er binnen een paar jaar een hoop gebeurd is op het gebied van de cryptomunten, staat buiten kijf. Het aantal cryptomunten is sterk toegenomen (er zijn er inmiddels meer dan 1300!), net als de waarde van sommige van die munten (zo was de Bitcoin in 2015 nog een slordige 500 dollar waard, maar steeg de waarde in 2017 even naar meer dan 17.000 dollar). Terugkijkend op de afgelopen jaren zijn Van de Pol met name twee belangrijke ontwikkelingen opgevallen. “Aan de technische kant zie je dat de alternatieve blockchains meer programmeerbaar zijn geworden. Dat wil zeggen dat je er nu je eigen contracten of toepassingen op kunt leggen. Daarnaast is er natuurlijk de enorme hype rond de waarde van Bitcoin. Het is nu echt een kwestie van: wat de gek ervoor geeft. Mensen maken elkaar helemaal gek en zijn bereid om er een hoop geld in te stoppen, zonder dat de waarde van de munt echt ergens op gebaseerd is.”
Stabiliteit
Dat laatste is – als cryptomunten de ambitie zouden hebben om de harde euro van de troon te stoten – een probleem. “Munten moeten stabiliseren en ook ergens op gebaseerd zijn,” denkt Van de Pol. “Kijk maar naar ‘gewoon’ geld: dat eurobiljet is niets anders dan een papiertje met wat inkt erop en heeft geen inherente waarde. Bovendien weten we inmiddels wel dat er niet achter elke euromunt tastbaar goud zit. Maar we hebben wel afspraken gemaakt over de waarde van die biljetten en munten.” En daarom werkt het. Maar hoe kun je afspraken maken over de waarde van een munt als deze van de ene op de andere dag 25% meer of minder waard kan worden? “Het is allemaal nog vrij nieuw en er moet nog een evenwicht gevonden worden.” Daarnaast zal eerst ook het kaf van het koren gescheiden moeten worden. “Een deel van de cryptomunten is pure oplichting,” stelt Van de Pol. “Iedereen kan een nieuwe munt starten, cashen en vervolgens de site op zwart gooien. Dergelijke ‘munten’ maken gebruik van verwachtingen en niet van Bitcoin of blockchain.” En daar komt men nog met weg ook. “Het is een cowboy-wereld. Er zijn geen regels.”
De blockchain
Kan uit dit wilde westen een opvolger of alternatief voor de euro voortkomen? Het is – net als de koers van de cryptomunten – koffiedik kijken. Maar misschien nog wel interessanter is de vraag of de samenleving écht een cryptomunt nodig heeft. Daar kan Van de Pol kort over zijn. “In een digitale wereld zou je toch ook verwachten dat er digitaal geld is.” Hij denkt dan ook zeker dat er in onze economie ruimte is voor een digitale munt. Grappig genoeg zal de technologie áchter enkele cryptomunten – de blockchain – daarin leidend zijn. Die technologie werd ontwikkeld omwille van de digitale munten, maar in de toekomst worden de rollen omgedraaid, denkt Van de Pol. Dan bestaat de digitale munt bij gratie van de blockchain. “De blockchain stelt je ook in staat om op grote schaal met mensen samen te werken,” legt Van de Pol uit. “Stel: je hebt een rekenprobleem dat je alleen op kunt lossen met de kracht van heel veel computers. Dan kan ik zeggen: gebruik mijn pc maar. En daar moet je me natuurlijk voor betalen. Daar kan de cryptomunt een rol in gaan spelen.”
Uitdagingen
Het is dus vooral de blockchain die de toekomst heeft. En de digitale munt kan met een beetje geluk op dat succes meeliften. Maar het wordt geen gelopen race. “Ook de blockchain heeft nog enkele problemen. Zo kost het veel energie. En daarnaast is er ook het privacy-vraagstuk.” Zoals we eerder zagen, is transparantie de grote kracht van de blockchain. Het afschermen van een deel van de (transactie)gegevens lijkt echter wenselijk. Als je een huis verkoopt, zit je er bijvoorbeeld niet direct op te wachten dat in de blockchain ook tot op de cent nauwkeurig vermeld staat wat je ervoor gekregen hebt. Die ‘kinderziektes’ zullen echter snel worden uitgeroeid, denkt Van de Pol. “Daar wordt door wetenschappers hard aan gewerkt. En we zitten echt midden in een creatieve fase. Er zullen de komende tijd dan ook grote stappen worden gezet.”
Tot die tijd blijft het advies om zuinig te zijn op je tamelijk waardevaste euro’s, want die moeten zeer waarschijnlijk toch nog wel een tijdje meegaan. In ieder geval tot het wilde crypto-westen is uitgeraasd.
