De maan heeft geen vulkanen en een team bestaande uit onder andere Nederlandse wetenschappers heeft nu ontdekt waarom niet.
Het was lange tijd een mysterie. De maan heeft geen actieve vulkanen en de laatste keer dat een vulkaan hier van zich liet spreken, was miljarden jaren geleden. En dat is vreemd, want uit onderzoeken bleek dat de maan wel genoeg vloeibare magma had om vulkanen te voeden. Waarom laat deze magma boven het oppervlak nooit van zich horen?
Nagemaakte stenen
Onderzoekers denken nu de oplossing gevonden te hebben, zo is binnenkort in het blad Nature Geosciences te lezen. Onder leiding van wetenschappers van de VU Amsterdam bestudeerde een internationaal onderzoeksteam maanstenen. Of beter gezegd: nagemaakte maanstenen. De onderzoekers maakten maanstenen die tijdens een Apollo-missie waren verzameld na. Vervolgens lieten ze de gesteenten onder extreme druk en extreme temperaturen smelten. Zo bootsten ze de situatie nabij de kern van de maan na. De gesteenten die hier voorkomen, hebben ook met extreme druk en temperaturen te maken en smelten daardoor deels. Men zou verwachten dat die gesmolten gesteenten – net zoals op de aarde gebeurt – zich naar boven bewegen en uiteindelijk door de mantel heenbreken en een vulkaan veroorzaken. Maar dat is op de maan dus niet het geval.
Dichtheid
Om te achterhalen waarom niet, bestudeerden de onderzoekers de dichtheid van de gesmolten gesteenten. Zo ontdekten ze dat het magma op de maan een kleinere dichtheid had dan de omringende gesteenten. Er was echter één uitzondering: kleine hoeveelheden titaniumrijk glas in de gesteenten die tijdens de Apollo 14-missie waren verzameld. Deze gesteenten hadden een dichtheid die vergelijkbaar was met de gesteenten in de diepere delen van de maanmantel. En deze gesteenten zouden dus niet omhoog komen.
Diep
De titaniumrijke gesteenten ontstonden kort na de vorming van de maan, dicht bij het oppervlak. Vandaag de dag bevinden ze zich op grotere diepte. Waarschijnlijk komt dat doordat ze vroeg in de geschiedenis van de maan naar beneden zijn gezakt. En de gesteenten slagen er nu niet meer in om naar boven te komen.
Dat wil echter niet zeggen dat de maan geen vulkanen meer mee zal maken. “De maan koelt vandaag de dag nog steeds af,” vertelt onderzoeker Wim van Westrenen. Gesmolten gesteenten koelen ook af en hierdoor verandert hun samenstelling: waarschijnlijk wordt hun dichtheid in vergelijking met de dichtheid van de omringende gesteenten kleiner. “Dit lichtere magma kan weer omhoog komen en aan het oppervlak een actieve vulkaan vormen.” Van Westrenen benadrukt echter dat het om speculaties gaat: nader onderzoek moet uitwijzen of vulkanen op de maan in de toekomst echt tot de mogelijkheden behoren.
