Als alles doorgaat, liggen er straks 428 dammen in de Amazone. En zij dreigen de toekomst van de rivier en omgeving voorgoed te veranderen.
Steeds meer landen zijn naarstig op zoek naar effectieve groene energiebronnen. Zo ook de negen landen waar de Amazone dwars doorheen loopt. En steeds meer van die landen kijken tijdens de bespreking van hun energievraagstuk naar die machtige rivier en de water aanvoerende zijrivieren. In het Amazonebekken verrijst dan ook de ene na de andere waterkrachtcentrale. Als alle plannen die er nu liggen, doorgaan zal de rivier in de nabije toekomst maar liefst 428 dammen tellen. Een derde daarvan is reeds aangelegd of in aanbouw.
Regionaal effect
En dat is bijzonder zorgwekkend, zo schrijven wetenschappers in het blad Nature. Want die dammen hebben een enorm effect, niet alleen lokaal, maar ook regionaal.
Voeding
De onderzoekers wijzen er bijvoorbeeld op dat de rivieren in het Amazonebekken op grote schaal sedimenten uitwisselen en zo over grote afstanden – soms van de ene na de andere kant van het continent – voedingsstoffen verplaatsen. Dammen verstoren dat proces. Ze houden de sedimenten tegen, waardoor ze zich niet verder stroomafwaarts kunnen verplaatsen. Dat zien we bijvoorbeeld gebeuren in de Madeira, één van de zijrivieren van de Amazone. Sinds in deze rivier twee dammen zijn aangelegd, is de sedimentconcentratie met zo’n 20 procent afgenomen. En er liggen plannen om – verder stroomopwaarts – nog eens zo’n 25 dammen te plaatsen. Hierdoor zal het water steeds minder voedingsstoffen herbergen, wat catastrofaal kan zijn voor de vele soorten die in en nabij deze rivieren leven.
Regenval
De onderzoekers wijzen er verder op dat het cumulatieve effect van de dammen zelfs gevolgen kan hebben voor de regenval in de regio. Tevens vrezen ze dat de dammen een negatieve impact zullen hebben op het toch al zo bedreigde Amazone-regenwoud.
Index
Maar de onderzoekers waarschuwen niet alleen. Ze komen ook in actie. Zo hebben ze een index bedacht waarmee de impact van een te bouwen dam in kaart kan worden gebracht. Ze noemen het de Dam Environmental Vulnerability Index (kortweg DEVI). Deze index loopt van 0 tot 100, waarbij een score van 100 betekent dat de dam een vernietigend effect heeft op de omgeving. Met de index wordt bijvoorbeeld beoordeeld of een te bouwen dam leidt tot erosie, veranderingen in de afzetting van sedimenten en een impact heeft op de biodiversiteit en regionale voedselvoorziening. In hun studie hebben de onderzoekers deze index al op enkele dammen losgelaten. Daaruit blijkt de eerder genoemde Madeira er bijvoorbeeld heel slecht van af te komen. Als alle geplande dammen in deze rivier verrijzen, komt de DEVI boven de 80 uit.
De onderzoekers hopen natuurlijk dat ze overheden met deze studie de gereedschappen en kennis bieden die nodig is om een beslissing te kunnen nemen over de aanleg van dammen. “Burgers van de landen waarin het Amazonebekken ligt, zullen uiteindelijk moeten besluiten of waterkrachtcentrales het waard zijn om grote schade toe te brengen aan het meest diverse en productieve riviersysteem ter wereld,” schrijven de onderzoekers.
