Naar schatting zal de uitstoot dit jaar met een recordbrekende 8 procent dalen.
Dat schrijft het International Energy Agency (IEA) in een nieuw rapport. De organisatie baseert zich op een analyse van het wereldwijde energieverbruik in een periode van 100 dagen in 2020. Op basis daarvan heeft de IEA vervolgens een schatting gemaakt van hoe het energieverbruik er in de rest van dit jaar uit zal zien en welke impact dat heeft op de CO2-uitstoot. Daarbij is men ervan uitgegaan dat de lockdowns die landen wereldwijd hebben toegepast langzaam versoepeld worden en de economie zich in een reactie op die versoepelingen ook langzaam herstelt.
Cijfers
De cijfers in het rapport zijn ronduit schokkend. Zo stellen de onderzoekers dat de energiebehoefte in 2020 maar liefst 6 procent lager uit zal vallen. Daarmee is de afname in de vraag naar energie maar liefst zeven keer groter dan tijdens de financiële crisis in 2008. Ook absoluut gezien is de voorspelde afname ongeëvenaard, zo benadrukt de IEA. De afname is grofweg vergelijkbaar met de totale energiebehoefte van India: de op twee na grootste energieverbruiker ter wereld.
Zoomen we in op landen en regio’s dan zien we wel dat de energiebehoefte niet overal even sterk afneemt. Zo is de afname in rijkere landen groter dan in armere landen. De IEA voorspelt voor de VS bijvoorbeeld dat er dit jaar zo’n 9 procent minder energie zal worden verbruikt. Voor de EU wordt een afname van zelfs 11 procent verwacht.
Het zijn natuurlijk stuk voor stuk schattingen. En die schattingen zijn wel sterk afhankelijk van de duur en striktheid van de lockdowns, zo benadrukt de IEA. Zo blijkt uit de cijfers bijvoorbeeld dat elke extra maand waarin de lockdowns wereldwijd vergelijkbaar zijn met die van begin april, de wereldwijde energievraag op jaarbasis met zo’n 1,5% afneemt.
Van elektriciteit en kolen tot gas
Zoomen we in op de verschillende energiebronnen, dan zijn de cijfers ook behoorlijk revolutionair. Zo blijkt het elektriciteitsgebruik enorm gekelderd te zijn. In landen met een volledige lockdown neemt het elektriciteitsgebruik met wel 20% af! En naar verwachting wordt er dit jaar zo’n 5% minder elektriciteit gebruikt. Zo’n grote afname hebben we volgens de IEA al sinds de crisis in het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw niet meer gezien.
Aangezien veel elektriciteitscentrales nog op kolen draaien, zien we ook de vraag naar die kolen sterk afnemen. Naar verwachting zal de vraag naar kolen dit jaar wereldwijd met zo’n 8% dalen. Het is de grootste afname sinds de Tweede Wereldoorlog, aldus de IEA. En ook de vraag naar gas daalt, naar verwachting met zo’n 5%. Hetzelfde geldt voor de vraag naar olie.
Hernieuwbaar
Er zijn echter ook energiebronnen die ondanks de wereldwijde coronacrisis een groei doormaken. Zo voorspelt de IEA dat het marktaandeel van hernieuwbare energiebronnen – zoals zon- en windenergie – flink zal toenemen. Dat heeft deels te maken met het feit dat men bij voorkeur eerst de hernieuwbare energiebronnen aanspreekt en dan pas de overige energiebronnen. Doordat de algehele vraag naar energie daalt, groeit het aandeel van de hernieuwbare energiebronnen. Wat ook meehelpt, is het feit dat er eind 2019 en begin 2020 op verschillende plaatsen nog grote hernieuwbare energieprojecten zijn afgerond, waardoor de capaciteit flink is toegenomen. Overigens gaat het niet alle hernieuwbare energiebronnen even goed af. Zo neemt de vraag naar biobrandstof dit jaar naar verwachting flink af, doordat er minder getransporteerd en gereisd wordt.
CO2-uitstoot
Al deze ontwikkelingen – maar met name de afname in het gebruik van kolen en olie – hebben natuurlijk een behoorlijk groot effect op de CO2-uitstoot. Volgens de IEA mogen we verwachten dat deze dit jaar 8% lager uitvalt (dan in 2019). Heel concreet betekent het dat we dit jaar 2,6 gigaton CO2 minder uit gaan stoten. Dat is een enorme afname, waarmee onze jaarlijkse uitstoot in één klap grofweg op het niveau van tien jaar geleden uitkomt. Het is de grootste afname die ooit is gedocumenteerd, zo stelt de IEA. En de afname is maar liefst zes keer groter dan de vorige recordhouder: een afname van 0,4 Gt die ten gevolge van de financiële crisis in 2009 werd genoteerd.
“Dit is een historische schok voor de hele energiewereld,” laat dr. Fatih Birol namens de IEA weten. “Te midden van de ongeëvenaarde gezondheidscrisis en economische crisis is de afname in de vraag naar bijna alle belangrijk brandstoffen duizelingwekkend, in het bijzonder voor kolen, olie en gas. Alleen de hernieuwbare bronnen houden zich goed tijdens deze ongehoorde afname in elektriciteitsverbruik. Het is nog te vroeg om iets te zeggen over de effecten op lange termijn, maar de energie-industrie die uit deze crisis voortkomt, zal er heel anders uitzien dan de energie-industrie die we hiervoor kenden.”
Het lijkt misschien voorzichtig goed nieuws voor onze planeet en het klimaat. Maar die conclusie zul je Birol niet snel horen trekken. “De historische afname in wereldwijde emissies is afgaand op het feit dat deze voorkomt uit vroegtijdige sterfte en economisch trauma wereldwijd niet iets om je over te verheugen. Bovendien is het – onder meer afgaand op wat we na de financiële crisis in 2008 zagen gebeuren – aannemelijk dat de emissies zodra de economie zich herstelt, snel weer toenemen.” En toch hoopt Birol dat deze crisis mensen aan het denken zet en er toch iets van verandering te bespeuren valt. “Overheden kunnen van hun ervaringen leren door schone energie in het hart van hun plannen voor economisch herstel te plaatsen. Het investeren in die gebieden kan meer banen voortbrengen, economieën competitiever maken en ervoor zorgen dat de wereld koers zet naar een veerkrachtigere en schonere toekomst.”
