We kunnen echter ook iets van deze opvallende overeenkomsten leren.
Onderzoekers hebben in een nieuwe studie opvallende overeenkomsten aangestipt tussen de coronacrisis, de dreigende zesde massa-extinctie en de wereldwijde opwarming van de aarde. Alle drie de noodsituaties delen namelijk soortgelijke kenmerken die de onderzoekers in een nieuwe studie, gepubliceerd in het vakblad Current Biology verder uit de doeken doen.
Vertraagde reactie
Allereerst vertonen alle drie de noodsituaties tekenen van een zogenoemde ‘vertraagde reactie’. Het coronavirus kan zich bijvoorbeeld al verspreiden nog voordat de eerste symptomen op het toneel zijn verschenen. Het betekent dat het virus al een ander kan hebben geïnfecteerd nog vóór iemand zich ziek voelt. Hierdoor reageert iemand die de ziekte onder de leden heeft laat en zal bijvoorbeeld pas thuisblijven als hij de eerste symptomen ervaart. Volgens de onderzoekers is zo’n zelfde vertraging te zien als we het hebben over de dreigende massa-extinctie. Vernietiging van leefgebieden leidt uiteindelijk tot het uitsterven van soorten. Maar dat gebeurt niet van de één op de andere dag. Daarnaast merken we de effecten van onze uitstoot ook niet de volgende dag. We weten dat onze uitstoot leidt tot wereldwijde opwarming en zeespiegelstijging, al duurt het even voordat deze effecten daadwerkelijk zichtbaar zijn.
Sommige wetenschappers beweren dat de zesde massa-extinctie al bezig is. Soorten sterven nu namelijk honderd keer sneller uit dan gebruikelijk is tussen massa-extincties. Daarnaast zagen we in de gehele 20e eeuw minstens 543 gewervelde diersoorten op het land verdwijnen. Tegelijkertijd stevent in de komende twee decennia bijna hetzelfde aantal soorten op zijn ondergang af. De teloorgang van bedreigde diersoorten kan vervolgens een domino-effect op andere soorten veroorzaken, waardoor uitsterven tot uitsterven leidt.
Net als een virale infectie, kan gedragsverandering dus te laat komen. “De coronacrisis leek in het begin misschien een ver-van-ons-bed-show,” zegt onderzoeker Ben Balmford. “Ver weg van ons dagelijks leven. Maar doordat we te lang niets hebben gedaan, heeft de ziekte grote veranderingen teweeg gebracht in onze manier van leven. Hetzelfde geldt voor de verwoesting van het milieu. Al kunnen die gevolgen echt onomkeerbaar zijn.”
Sterfgevallen
In de studie besloten de onderzoekers tevens het moment van een ingevoerde lockdown te analyseren die in verschillende landen werd bewerkstelligd. En hieruit rolde een onthutsende conclusie. Als de lockdown slechts een weekje eerder was begonnen, zou dit namelijk in het Verenigd Koninkrijk zo’n 17.000 levens hebben bespaard. In de Verenigde Staten zou het zelfs 45.000 levens hebben gered. Een vertraagde lockdown heeft dus volgens de onderzoekers duizenden levens gekost. Het team vergelijkt dit met uitgestelde maatregelen op het gebied van klimaat. Hierdoor stevenen we momenteel af op een temperatuurstijging van 2 graden Celsius in plaats van 1,5 graden Celsius, waardoor er naar schatting 62 tot 457 miljoen extra mensen – voornamelijk woonachtig in de armste landen ter wereld – blootgesteld worden aan desastreuse rampen zoals droogtes, overstromingen en hongersnoden.
Vicieuze cirkel
Een andere opvallende overeenkomst tussen de coronacrisis en de klimaatcrisis is een vicieuze cirkel. Elke nieuwe corona-infectie kan tot een andere leiden, waardoor het aantal gevallen snel toeneemt. Dit komt overeen met warmere klimaten die ecosystemen veranderen. Hierdoor neemt ook de uitstoot van broeikasgassen toe die vervolgens weer verdere opwarming veroorzaken. “Beide zijn gevaarlijke vicieuze cirkels,” zo stellen de wetenschappers.
Onverschilligheid
De onderzoekers benadrukken in hun studie de onverschilligheid waar de wetenschappelijke gemeenschap onder gebukt gaat. Zo waarschuwden wetenschappers al geruime tijd voor de uitbraak van een nieuwe infectieziekte. Tevens proberen onderzoekers de desastreuse veranderingen in het klimaat en de leefomgeving onder onze aandacht te brengen. Maar volgens de onderzoekers zonder veel succes. “Overheden hadden voor het identificeren van en reageren op deze uitdagingen moeten luisteren naar onafhankelijke wetenschappers,” zegt onderzoeker Brendan Fisher. “Dergelijke geluiden zijn echter tragisch genegeerd.”
Oplossing
De wetenschappers stellen dat vertraagde maatregelen die geleid hebben tot meer COVID-19-sterfgevallen tevens gevolgen zullen hebben voor de economie in diezelfde landen. Tegelijkertijd zal een heter en meer ontwricht klimaat ook de economische welvaart beknotten. Maar, zo stellen de onderzoekers, de verrassende overeenkomsten tussen de coronacrisis, de dreigende massa-extinctie en de klimaatcrisis liggen niet alleen in de aard ervan, maar ook in de oplossing. “Om zowel de pandemie als de klimaatcrisis een halt toe te roepen, moeten besluitvormers en burgers handelen in het belang van de samenleving als geheel,” betogen de onderzoekers. “Tijdens de coronacrisis hebben we gezien dat jonge mensen zich hebben opgeofferd ten behoeve van ouderen en kwetsbaren,” legt onderzoeker Georgina Mace uit. “Om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan en het verlies van de biodiversiteit aan te pakken, zullen rijken en volwassenen moeten afzien van materiële extravagantie ten behoeve van de armen en toekomstige generaties.”
De onderzoekers onderstrepen dat we op een harde manier hebben geleerd om COVID-19 in te dammen. “We hebben de gevolgen van een vertraagde actie in de strijd tegen het coronavirus gezien,” zegt onderzoeker Andrew Balmford. En dat zullen we in het vervolg, ook op andere vlakken, anders moeten doen. “De gevolgen van voortdurend stilzitten in het licht van klimaatverandering en de dreigende massa-extinctie zijn te ernstig om over na te denken,” gaat Balmford verder. Het is dus volgens de onderzoekers tijd om er iets aan te veranderen. We kunnen de pandemie daarom als voorbeeld gebruiken en ervan leren om de ernstigste gevolgen – ook op het gebied van klimaat – te voorkomen.
