De duif woonde zeker 60.000 jaar op Fiji, maar verdween binnen twee eeuwen nadat mensen er arriveerden.
De Tongoenas burleyi was een prachtige en gigantische duif die tienduizenden jaren gedijde op de Fiji-eilanden in de Stille Oceaan. De duif floreerde door afwezigheid van roofdieren en concurrenten. Zo was het eiland verstoken van primaten en carnivoren zoals katten, honden en wezels en wisten ook haviken en uilen de eilanden nooit te bereiken. Het ging de duif dus voor de wind. Totdat de mens arriveerde…
Mens
Uit een nieuw onderzoek blijkt dat naast de dodo nu ook deze gigantische duif door toedoen van de mens is uitgestorven. In slechts twee eeuwen nadat mensen de eilanden zo’n 2850 jaar geleden begonnen te bewonen, is de duif volledig van de kaart verdwenen. “Toen we de verkoolde en gebroken resten van T. burleyi op archeologische vindplaatsen opgroeven, wisten we gelijk dat het weer een door mensen veroorzaakte uitsterving was,” zegt onderzoeker David Steadman. “Duiven smaken gewoon lekker.”
Zaden
In tegenstelling tot de dodo kon T. burleyi echter vliegen. De vogel leefde in de toppen van vruchtdragende bomen en verspreidde de zaden naar nieuwe gebieden. “De duif was zo groot als een eend en was waarschijnlijk in staat om vruchten zo groot als een tennisbal door te slikken,” vertelt Steadman. “Sommige van de bomen hadden grote, vlezige vruchten; duidelijk aangepast voor een grote duif die ze heel kan doorslikken en de zaden kan verspreiden.” Dat de duif nu uitgestorven is heeft mogelijk dan ook zorgelijke gevolgen. “T. burleyi leverde een belangrijke bijdrage aan de verspreiding van zaden naar andere eilanden,” legt onderzoeker Oona Takano uit. “De duivensoorten op Tonga zijn tegenwoordig te klein om grote vruchten te eten. En dat kan het voortbestaan van sommige fruitbomen in gevaar brengen.”
Toen de onderzoekers voor het eerst op de overblijfselen van T. burleyi in een grot op het Tongaanse eiland ‘Eua waren gestuit, viel gelijk de grootte van het beest op. De vogel had een lengte van zo’n halve meter – de staart niet eens meegerekend – en woog minstens vijf keer zoveel als de gemiddelde stadsduif. “Ik had nog nooit zo’n grote duif gezien,” zegt Steadman. “Dit was overduidelijk een nieuw soort.” De relatief korte poten van de duif suggereren dat de soort in boomtoppen vertoefde. Steadman veronderstelt dat de soort waarschijnlijk over een opzichtig verenkleed beschikte, net als andere duiven die hoog in de bomen leven. Intense kleuren bieden namelijk een betere camouflage dan de grauwe bruine en grijze kleuren van grondbewoners.
Duiven die het grootste deel van de tijd in boomtoppen doorbrengen, hebben meestal kortere poten. Dat komt omdat vogels met deze poten bij hardere wind beter takken kunnen vastgrijpen of kunnen zitten. Vogels die op de grond naar zaden zoeken hebben meestal langere poten waarmee ze harder kunnen lopen of rennen. Vogels die tussen bomen en de grond fladderen hebben vaak poten met kenmerken van de beide groepen.
Epicentrum
Tegenwoordig zijn de eilanden in de Stille Oceaan het wereldwijde epicentrum van de diversiteit van duiven. Er komen meer dan negentig verschillende soorten voor, variërend van duiven zo licht als een handvol rozijnen tot duiven die zich kunnen meten met heuse kalkoenen. Hoewel dit aantal best veel lijkt, valt dat volgens de onderzoekers tegen. “Het aantal en de verspreiding van vogels in de regio is in de loop van de tijd enorm afgenomen,” vertelt Steadman. De vier overgebleven soorten duiven van Tonga vertegenwoordigen minder dan de helft van de historische diversiteit op de eilandengroep. “Dit is een ander voorbeeld van hoe het kijken naar de moderne fauna geen volledig beeld geeft van de diversiteit in de regio.”
De studie laat zien dat de aankomst van de eerste mensen op het eiland het leven van de T. burleyi behoorlijk op zijn kop zette. En uiteindelijk dus zijn kop kostte. Het betekent dat de dodo gezelschap krijgt. Want ook de jacht op de dodo en het feit dat mensen verschillende invasieve soorten op Mauritius introduceerden, werden de beroemde vogel fataal. Vandaag de dag is de dodo dan ook het bekendste voorbeeld van een soort die door menselijk handelen is uitgestorven.
