De echte schatten van het Midden-Oosten

Wie aan archeologische opgravingen denkt, komt al snel bij de schatten van Egypte of de Maya’s uit. Maar vlak landen als Saoedi-Arabië, Iran en Irak niet uit. Hun schatten mogen dan moeilijk te bestuderen zijn: het maakt de archeologische vondsten die gedaan worden wel extra bijzonder en voorziet het werk van archeologen daar van een hoog Indiana Jones-gehalte.

Rome, Athene, de dodensteden in Egypte, de Chinese muur en de tempels van de Maya’s: het zijn de betere openluchtmusea. Stuk voor stuk zijn ze goed voor miljoenen toeristen. Maar in de toekomst kan dat wel eens gaan veranderen. Want de schoonheid van de Egyptische piramides en het mysterieuze karakter van de Maya’s kan het wel eens af gaan leggen tegen de prachtige en veelal goed bewaard gebleven schatten van het Midden-Oosten. Nu worden ze vaak nog met zand en de ijzeren hand van autoriteiten bedekt, maar als dat ooit verandert, kunnen de souvenierskraampjes in Egypte, Peru, Athene en China wel eens een flinke klap krijgen. Want de historie van het Midden-Oosten is adembenemend en bovenal fascinerend. En zoals u weet zijn dat twee factoren die trekken.

Greep
Zomaar een greep uit al het moois wat in het Midden-Oosten op de archeologen met hun kwastjes en engelengeduld wacht. Van Irak tot Jordanië en archeologie op afstand in Saoedi-Arabië.

Irak
U associeert Irak misschien met de bloedige strijd die westerse troepen en de Taliban er voeren, maar het land beschikt over prachtige archeologische schatten. De stad Ur – onder meer bekend uit de Bijbel: het verhaal van aardsvader Abraham die Ur der Chaldeeën moet verlaten – is een mooi voorbeeld. Al aan het begin van de vorige eeuw deden archeologen hier grote ontdekkingen: onder meer tombes met gouden dolken en een hoofdtooi van een koningin. Ook staat hier een prachtige ziggurat: een deel van een enorm tempelcomplex (zie de foto hieronder). Tijdens de eerste Golfoorlog doorzeefden kogels de muren, maar het 5000 jaar oude gebouw bleef vastberaden staan.

Grootse verwachtingen
Alleen in Irak al zouden zich nog eens zo’n 47 belangrijke archeologische gebieden bevinden. Maar ze zijn nog niet blootgelegd: de archeologie wordt gehinderd door de interne conflicten. Als de rust is wedergekeerd, verwachten archeologen echter grootse dingen van het land. De historie van Irak is namelijk veelbelovend: de inwoners van het land hebben in het verleden menig hoogstandje doen verrijzen: van prachtige gebouwen tot belangrijke geschriften. En stiekem hoopt men natuurlijk ook sporen te vinden die erop wijzen dat Abraham hier ter wereld is gekomen.

Iran
Ook Iran wordt misschien niet beschouwd als het ultieme vakantieland, maar voor liefhebbers van de archeologie is er genoeg te zien. De archeologische vindplaats Naqsh-e Rustam (zie de foto hieronder) bijvoorbeeld. Er zijn diverse koninklijke tombes terug te vinden. Met prachtige beeltenissen in reliëf wordt tot op de dag van vandaag eerbied getoond voor de grote heersers uit vroeger tijden.


Geen opgravingen in Saoedi-Arabië
Als het om archeologische vondsten gaat, zijn ook de verwachtingen omtrent Saoedi-Arabië hooggespannen. En terecht. Wetenschappers hebben in Saoedi-Arabië al zo’n 2000 tombes ontdekt. De tombes zijn enkele duizenden jaren oud en daarmee veel ouder dan dat wat het Midden-Oosten samenbindt en verdeelt: de islam. De vondst van de tombes is opzienbarend, maar wordt nog bijzonderder als u weet dat geen van de archeologen in Saoedi-Arabië is geweest. Archeologische opgravingen in Saoedi-Arabië zijn lastig. De autoriteiten zijn bang voor de onrust die eventuele vondsten met zich mee kunnen brengen. “Ze willen niet dat mensen zich bezighouden met de prehistorie, omdat het de Koran tegenspreekt,” weet onderzoeker Juris Zarins. Wie onderzoek wil doen naar de oudheid van Saoedi-Arabië moet dan ook creatief zijn. Zeker ook omdat het maken van luchtfoto’s verboden is.

Google Earth
Maar in 2005 kwam Google met het overbekende Google Earth. En dat bood mogelijkheden. Naarmate de tijd vorderde, waren delen van het land steeds beter van dichtbij te bestuderen. Wetenschappers hebben al bijna 2000 tombes of in ieder geval de restanten daarvan gesignaleerd. De meeste tombes stammen waarschijnlijk uit 4000 tot 1000 voor Christus. Ook stuitten de onderzoekers op hoopjes stenen die strategisch zijn neergezet. Ze vormen vanuit de lucht gezien een soort vlieger en werden gebruikt om dieren te vangen.


Veel vragen
Hoewel wetenschappers heel blij worden van deze eerste aanknopingspunten zijn ze zich er ook terdege van bewust dat de kans dat ze de tombes ooit echt kunnen bestuderen heel klein is. En dus levert het ze voor nu meer vragen dan antwoorden op. Want wie of wat ligt er in de tombes? En wat is het verhaal erachter?

Nog veel meer
Er zijn nog veel meer voorbeelden van prachtige oude gebouwen en voorwerpen in het Midden-Oosten te noemen. Zo moet Jordanië voor veel archeologen aanvoelen als een Walhalla. Zowel oosterse als Romeinse invloeden vechten er om voorrang (zie de foto hieronder). En dan zijn er ook nog restanten van dorpjes die zo’n 7000 voor Christus al bewoond werden. Maar vlak ook landen als Libanon en Israël niet uit. Nog steeds worden regelmatig stille getuigen van hun rijke geschiedenis terug gevonden.

Religie
Hoewel de leek zich wellicht meer aangetrokken voelt tot de piramides van Egypte of de tempels van de Maya’s, zijn de restanten in landen als Irak, Iran en Saoedi-Arabië van onschatbare waarde voor archeologen. Dat heeft meerdere redenen. Zo zijn de meeste gebouwen en objecten die hier gevonden worden nog veel ouder dan de restanten van het oude Egypte. Daarnaast liggen de wortels van grote wereldgodsdiensten – het Jodendom, de Islam en het Christendom – hier. Archeologische vondsten raken al snel verstrengeld met verhalen uit de heilige geschriften en worden daardoor nog fascinerender.

Of archeologen zich echt op korte termijn kunnen verlekkeren aan de schatten van landen als Saoedi-Arabië en Irak is twijfelachtig. Onrust en behoudende autoriteiten gooien roet in het eten. Eén schrale troost: de duizenden jaren oude objecten wachten al zolang op zonlicht dat ze dat laatste jaar of decennium hopelijk ook nog wel even kunnen volhouden.

De foto die helemaal bovenaan dit artikel staat afgebeeld is gemaakt door Jerzy Strzelecki.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd