Blaren, pijnlijke hielen, vervormde tenen, een verzakte rug, het is zeker geen pretje, op hakken lopen. En toch blijven vrouwen stug hoge hakken dragen, waarom? Daar is evolutionair gezien een goede reden voor!
Zijn hoge hakken zo populair omdat ze ons instant zelfvertrouwen geven? Of omdat alle ogen zich automatisch op ons richten zodra we onze Prada’s uit de kast trekken? Of heeft toch Darwin met zijn beroemde evolutietheorie er iets mee te maken? Op het eerste gezicht lijken hoge hakken niet echt een fitness-voordeel te geven. Want een strijd op leven of dood wint u niet echt op uw Manolo’s. Ondanks dat Darwin zich waarschijnlijk geen voorstelling had kunnen maken bij de torenhoge naaldhakken van vandaag de dag, is er toch wel een evolutionaire verklaring te vinden voor het lopen op hakken.
De verklaring van de hoge hak bij de vrouw begint bij onze manier van voortbewegen. De manier van voortbewegen is namelijk het grote verschil tussen de mens en andere diersoorten. De mens is de enige soort die rechtop loopt en dit vereist een aantal aanpassingen in het skelet. Het bewaren van het evenwicht is nu eenmaal lastiger als u op twee benen loopt. Als u wilt voorkomen dat u valt moet u uw zwaartepunt op de juiste plaats proberen te houden, dit geldt voor zowel mannen als vrouwen. Maar bij vrouwen komt er nog een extra complicerende factor om de hoek kijken, tijdens de zwangerschap verschuift het zwaartepunt namelijk naar voren. Het wordt moeilijker het evenwicht te bewaren.
S-vorm
Bij vierpotigen is niet zoveel aan de hand als ze zwanger worden. Het zwaartepunt lag al in het midden bij de buik en dit is prima om het extra gewicht op te vangen. Wanneer een vrouw zwanger wordt, verschuift het zwaartepunt, dit creëert onder meer een instabiel bovenlichaam. Gelukkig heeft het lichaam een trucje bedacht om het verschoven zwaartepunt te compenseren. Bij vrouwen zijn de vijf lendenwervels (lumbale wervelkolom) iets sterker gekromd dan bij mannen waardoor er een S-vorm ontstaat. Tijdens de zwangerschap wordt de S-vorm verlengd en versterkt zodat het zwaartepunt weer op de juiste plek komt te liggen.
Hakken
In de loop van de tijd is de karakteristieke S-vormige anatomie van vrouwen (accentuering van borsten en billen) meer dan alleen een zwaartepuntverlegger geworden. De S-vorm is namelijk een rol gaan spelen in de partnerkeuze. Als indicator voor het succesvol kunnen voldragen van een zwangerschap, zonder om te vallen. En als een kenmerk van seksuele aantrekkelijkheid. De secundaire geslachtskenmerken, bij de vrouw de borsten en de billen, spelen een grote rol bij het aantrekken van een partner. Dit aantrekken van een partner wordt alleen bij de mens door de vrouw gedaan. In vrijwel het gehele dierenrijk is het lokken uitbesteed aan de man, denk maar eens aan de pauw met z’n indrukwekkende veren of het baltsgedrag van een paradijsvogel waarbij alles uit de kast wordt gehaald, van veren tot een opbollende kleurige keelzak. Opvallend genoeg versterkt het dragen van hakken de S-vorm en dus de secundaire geslachtskenmerken. Als een pauw die zijn verentooi nog eens extra tentoon spreidt. Het zou dus zo kunnen zijn dat het dragen van hakken gedrag veroorzaakt bij de andere sekse dat nog sneller en heftiger is dan normaal gesproken. Dit wordt ook wel een supranormale prikkel of stimulus genoemd.
Prikkelend
Onderzoekers aan de universiteit van Portsmouth hebben onderzocht of hakken inderdaad als een soort supranormale stimulus fungeren. Tijdens het onderzoek lieten ze vrouwen die regelmatig op hoge hakken liepen, op zowel hoge hakken als op platte schoenen op een loopband lopen. Op deze filmpjes waren alleen groene oplichtende punten gezien, corresponderend met de plakkers die de vrouwen op hun lichaam hadden. Vervolgens vroegen de onderzoekers aan andere deelnemers van de studie deze beelden te beoordelen op vrouwelijkheid en aantrekkelijkheid. Hieruit bleek dat voor alle lopers wanneer ze op hoge hakken liepen de aantrekkelijkheidsscore hoger was dan wanneer ze op platte schoenen liepen. Daarnaast beoordeelden de deelnemers hoge-hakken-lopers vaker als vrouw dan platte-schoenen-lopers. Na uitgebreide analyse bleek onder meer dat de cadans hoger lag bij het hoge-hakken-loopje, de bekken meer gekanteld en gelift was en er een grotere knie-flexie en -extensie ontstond tijdens het lopen op hoge hakken. Allemaal dingen die de S-vorm versterken. Hoge hakken versterken dus kunstmatig de vrouwelijkheid van lopen en leiden dus tot een supranormale stimulus.
De S-vorm en het dragen van hakken is in de loop van de tijd een rol gaan spelen bij seksuele selectie. Door de versterkte S-vorm (dankzij hakken) pikken mannen onbewust het signaal op dat deze vrouw uitermate geschikt is als partner, want ze komt heel aantrekkelijk over en ze kan een zwangerschap tot een succesvol einde brengen. Dus ondanks het feit dat even een sprintje trekken er niet meer bij is, Darwin van verbazing achterover uit z’n bootje gevallen was, en uw tenen pijnlijk zitten opgesloten in mooie rode punthakken, heeft het dragen van hakken niet alleen maar nadelen. Sterker nog, evolutionair gezien zijn die onnatuurlijk hoge stelten eigenlijk heel logisch. Dus in een uitzichtloze situatie? Trek die Manolo’s uit de kast en dan komt die man vanzelf. Want zeg nou zelf zo’n S-vorm, dat is toch onweerstaanbaar?
Dit artikel is geschreven door Lidy van der Werff (25). Ze studeert History and Philosophy of Science aan de Universiteit Utrecht en schreef bovenstaand artikel voor het vak Public Science Communication with Multimedia. Ze hoopt in de toekomst filosofieworkshops te gaan geven en meer te gaan schrijven.
