De extreem lange nek van dit vliegende reptiel werd mede mogelijk gemaakt door ‘spaken’ in zijn wervelkolom

Hierdoor kon het relatief lichte dier al vliegend zware prooien vangen zonder zijn nek te breken.

Azhdarchidae waren vliegende reptielen die de aarde vanaf het Late Trias tot aan het einde van het Krijt onveilig maakten. En ze waren enorm. Sterker nog, ze behoren tot de grootste dieren die ooit hebben gevlogen. Eén van hun meest opvallende kenmerken is de bizarre nek, die langer was dan die van een giraffe. Dit doet een prangende vraag rijzen. Want hoe kon dit gigantische dier met zo’n lange nek door de lucht vliegen en ook nog eens gevangen prooien op sleeptouw nemen?

Lange nek
Azhdarchidae waren een groep pterosauriërs met een spanwijdte tot wel 12 meter. Hoewel dat natuurlijk al indrukwekkend is, spant toch de nek van het dier de kroon. “Deze dieren hadden echt een belachelijk lange nek,” zegt onderzoeker Cariad Williams. Wetenschappers dachten eerder dat de nek van de pterosauriër vrij eenvoudig in elkaar stak. Al zaten daar toch ook wat losse eindjes aan. Want hoe konden de vermoedelijk lichtgewichte, dunwandige botten het lichaam ondersteunen en het dier tegelijkertijd in staat stellen om in de lucht zware prooidieren te vangen en te verorberen? In een nieuwe studie besloten onderzoekers het uit te vogelen. “We wilden proberen te achterhalen hoe deze ongelofelijk lange nek functioneerde, aangezien hij weinig beweeglijk lijkt.”

Spaken
De onderzoekers bogen zich over verschillende fossiele resten van Azhdarchidae die in Marokko zijn opgegraven. Met behulp van een CT-scanner brachten ze de bizarre nek van het dier vervolgens in kaart. “We probeerden de mate van beweging tussen alle wervels te modelleren om te kijken hoe de nek in elkaar stak,” legt Williams uit. Het leidt tot een verrassende ontdekking. “Toen we de ingewikkelde constructie van de nek zagen, realiseerden we ons dat er iets bijzonders mee aan de hand was,” herinnert Williams zich. “Toen we beter keken zagen we spaakachtige structuren die in een helix rond een centrale buis in de nekwervel waren gerangschikt. Het leek een beetje op de spaken in fietswielen.”

Deze foto van een wervel van een Azhdarchidae toont de ontdekte ‘spaken’, vergelijkbaar met de spaken in een fietswiel. Afbeelding: Williams et al.

Het betekent dat de extreem lange nek van de Azhdarchidae mede mogelijk werd gemaakt door een soort ‘spaken’ in zijn wervelkolom. Deze ingewikkelde interne structuur maakt de dunne nekwervels bijzonder sterk op een manier die nog niet eerder in welk dier dan ook is gezien. “De evolutie heeft deze wezens gevormd tot ontzagwekkende, adembenemende efficiënte vliegers,” stelt onderzoeker Dave Martill. Bovendien zouden slechts vijftig spaken al voldoende zijn geweest om het gewicht dat de nek kon dragen met maar liefst 90 procent te verhogen, zonder dat deze zou doorbuigen. En dat komt natuurlijk goed van pas bij de jacht. Door de opvallende structuur van de nek waren de gigantische maar lichte vliegende reptielen in staat om zware prooien te vangen en te dragen zonder dat ze hun nek braken.

Constructie
De onderzoekers zijn onder de indruk. “Het lijkt erop dat de dieren dankzij deze bijzondere constructie van de nek erin slaagden om het enorme hoofd – langer dan 1,5 meter – te ondersteunen op een hals die langer was dan die van hedendaagse giraffen,” zegt Martill. “En dat allemaal terwijl ze ook nog door de lucht konden scheren.”

Terwijl pterosauriërs soms worden beschouwd als evolutionair doodlopende wegen, stellen de onderzoekers dat de nieuwe bevindingen onthullen hoe ‘fantastisch complex en verfijnd’ de dieren waren. Hun botten en skeletten waren wonderen van de biologie: extreem licht, maar toch sterk. Het team stelt dat er nog veel meer over pterosauriërs te leren valt. Zo bestaan er nog enkele interessante vragen over hun vliegvaardigheden en wat er precies op het menu stond. Het laatste woord over deze wonderlijke gigantische reptielen is dus nog zeker niet gezegd.

Bronmateriaal

"Gigantic flying pterosaurs had spoked vertebrae to support their 'ridiculously long' necks" - Cell Press (via EurekAlert)

Afbeelding bovenaan dit artikel: Sebastian Ganso via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd