De helden van Perm

 ACHTERGROND  Perm. Voorheen onbekend en dus onbemind, maar sinds zaterdag wereldnieuws. Een Russische vrouw staat totaal ontredderd voor de camera. Wondjes rondom haar neus en ogen, de geur van rook en de geluiden van verdriet bewijzen dat zij erbij was. “Als mijn man er niet was geweest, dan was ik dood geweest,” vertelt ze stellig. Lichamen van mensen die dat geluk niet hadden, worden weggevoerd. Het vuur, de rook of de kracht waarmee anderen het vege lijf probeerden te redden zijn hen fataal geworden. Maar de vrouw niet. Want zij wist zich vergezeld door een beschermengel. Één van de helden van Perm.

Op het moment van schrijven staat de teller, die het aantal ontzielde lichamen in de nachtclub Lame Horse Bar bijhoudt, op 118. Vuur en rook eisten de meeste slachtoffers, maar ook de paniek lijkt een duit in het zakje te doen. In de vlucht naar buiten werden velen letterlijk doodgedrukt.

Survival of the fittest?
Aangemoedigd door een niet te onderschatten levenslust, gaat de voorzichtigheid, de vriendelijkheid, de etiquette en beleefdheid – kortom: alles wat ons tot beschaafde mensen maakt – overboord. Het wordt immers een kwestie van leven of dood en dan komt die verfoeide survival of the fittest om de hoek kijken. Ieder voor zich en God – laten we hopen dat Hij bestaat – voor ons allen. Altruïsme is een vies woord. Een gek mengsel van paniek en egoïsme viert hoogtij. Tja. Dat zou je denken. Onderzoek laat namelijk iets heel anders zien.

Geen paniek
Het komt zelden voor dat mensen in een noodsituatie in paniek raken, zo concluderen Ruth Wraith en Rob Gordon in hun serie artikelen ‘Human Responses to Natural Disasters‘. Er is pas sprake van paniek als er aan de volgende twee stappen wordt voldaan: de mens verliest de controle, waardoor er impulsief gehandeld moet worden en vervolgens gaat hij er alles aan doen om zichzelf te redden. Desnoods ten koste van anderen. Onderzoek laat zien dat paniek in noodsituaties vrij weinig voorkomt. Het grootste deel van de aanwezigen kiest er namelijk direct voor om het vege lijf te redden en maakt beslissingen op basis van de weinige informatie die voorhanden is. In het geval van Perm: mensen zien dat het plafond in brand vliegt en gaan naar buiten. Zij weten op dat moment genoeg om te kunnen reageren.

Behulpzaam
Het gaat zelfs nog een stapje verder. Mensen redden zichzelf, maar ook anderen. De survival of the fittest kan het schudden. Ook in Perm. Op de amateurbeelden – die tijdens en na het uitbreken van de brand gemaakt zijn – is duidelijk te zien hoe mensen naar buiten rennen. Er is maar één binnendeur open en ze schreeuwen naar de mensen voor hen om ook de andere open te doen. Niemand luistert. Iedereen wil weg. Totdat één man – die dan al door de andere deuropening en dus dichterbij de veiligheid is – zich omdraait en aan de deur begint te morrelen. Niet voor zichzelf, maar voor de anderen. Waarom? Uit medeleven? Omdat hij het als zijn plicht ziet? Omdat het ethisch verantwoord is? Omdat zijn vriendin daar ergens achterin huist? Omdat hij suïcidaal is? Vanuit de survival of the fittest is zijn actie onverklaarbaar. De theorie van het altruïsme kan echter helpen. Volgens deze theorie doen mensen soms ‘gewoon’ dingen voor anderen. Ruth Wraith en Rob Gordon onderschrijven dat de meeste mensen die behulpzaamheid ook in noodsituaties behouden.

Mannen
Schuilt er dan in iedereen een held? Nee, zo werkt het dan weer niet. Uit onderzoek blijkt dat het heldendom in noodsituaties bijvoorbeeld eerder voor mannen is weggelegd. Bij de waarneming van gevaar, gaat er bij mannen direct een knopje om. Zij bedenken hoe ze het gevaar het beste kunnen benaderen. Bij vrouwen is dat heel anders. Zij laten zich vooral in beslag nemen door hen eigen emoties. Mannen zullen dus ook eerder in actie komen dan vrouwen.

Dagelijks worden mensen onderscheiden wegens heldhaftigheid. En elke onderscheiding tart de survival of the fittest-theorie. Wij mensen mogen dan soms ogenschijnlijk ver heen zijn – atoombommen, oorlogen over weinig of niets, werelddelen laten verhongeren, ruziemaken over kilometerheffingen – we zijn onze menselijkheid nog niet verloren. Het zijn mensen zoals de helden in Perm die ons dat – temidden van de misère helpen herinneren.

——-

Bekijk hieronder de amateurbeelden die tijdens en na het uitbreken van de brand gemaakt zijn.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd