De komst van het internet heeft niet geleid tot een trek uit de stad maar juist náár de stad

Ondanks alle online mogelijkheden kiezen we er nog altijd massaal voor om in stedelijke omgevingen te wonen. Maar waarom?

Het internet biedt talloze mogelijkheden. In een handomdraai spreken we met mensen die aan de andere kant van de wereld wonen en belangrijke bestanden zijn gemakkelijk vanuit je laptop naar een ander te versturen. Je zou daarom zeggen dat het dankzij het internet niet per se meer nodig is om in dichtbevolkte en vervuilende steden te wonen. Toch heeft de komst van het internet volgens onderzoekers juist geleid tot een trek naar de stad. Hoe dan?

Verstedelijking
Verstedelijking is aan de orde van de dag. Sterker nog, de komende tien jaar zullen steden gigantisch uit hun voegen gaan groeien. Wetenschappers voorspelden bijvoorbeeld vorig jaar nog dat over een over een schamele tien jaar er maar liefst twee miljard mensen extra in de stad wonen. De belangrijkste drijfveer is de economische ontwikkeling en bevolkingsgroei in ontwikkelingslanden. Maar ook globalisering, verbeteringen in telecommunicatie, transport en gezondheidszorg spelen een rol. Heel verrassend is dit overigens niet. Zo weten we dat economische ontwikkeling nauw verbonden is met verstedelijking. Deze razendsnelle verstedelijking brengt echter wel dringende gevolgen met zich mee. Zo heeft het een enorme impact op de natuur; stadsuitbreiding in een onontwikkeld land zal tussen 2000 en 2030 meer dan 180.000 vierkante kilometer aan natuurgebied vernietigen. En dat betekent een aanzienlijk verlies van de biodiversiteit en de achteruitgang van ecosystemen.

Als je erover nadenkt, is het eigenlijk best vreemd dat we nog altijd massaal naar steden trekken, terwijl het internet ons in slechts luttele seconden met iedereen over de hele wereld verbindt. Iets dat eigenlijk niemand voor mogelijk had gehouden. “Zelfs voordat het internet echt groot was geworden, voorspelden futuristen al dat digitale technologieën het einde van de stad zouden betekenen,” vertelt onderzoeker Emmanouil Tranos in een interview met Scientias.nl. “Maar het lijkt erop dat ondanks al deze verbazingwekkende digitale mogelijkheden, mensen er toch liever niet voor kiezen om verder van steden vandaan te gaan wonen en op afstand te communiceren. In plaats daarvan worden ze meer naar steden toegetrokken.”

Toekomstbeeld
Geografen, planners en stadseconomen onderzochten de ruimtelijke voetafdruk van het internet al in een vroeg stadium. “Hun theorieën waren zeer fantasierijk,” zegt Tranos. “Het omvatte de opkomst van telecottages en grenzeloze landen. Steden zouden tot het verleden behoren. Maar vandaag de dag, 25 jaar na de commercialisering van het internet, weten we dat deze verhalen de potentie van het internet hebben overschat. Het heeft niet het persoonlijke, fysieke contact kunnen vervangen, noch de kosten van op afstand wonen of werken verlaagt. De hoge en gestaag toenemende verstedelijkingspercentages bewijzen dat.”

Hogere bevolkingsconcentraties
Volgens de onderzoekers heeft de toegenomen acceptatie en adaptatie van het internet geresulteerd in juist dichtbevolkte steden met hoge bevolkingsconcentraties. Het effect van het internet heeft dus niet de stedelijke bevolking verspreid, maar deze juist versterkt. Een interessante ontwikkeling. Want ondanks alle online mogelijkheden kiezen we er dus nog altijd massaal voor om in stedelijke omgevingen te wonen. Waarom? “Steden bieden zoveel mogelijkheden voor persoonlijke interacties,” legt Tranos uit. “En deze kunnen niet gemakkelijk worden vervangen door online interacties zoals bijvoorbeeld via Zoom.”

Coronacrisis
Ondanks de onomwonden resultaten uit het onderzoek, houden de onderzoekers een slag om de arm. De studie is namelijk vóór de uitbraak van het coronavirus geschreven. En zoals we allemaal weten, is het thuiswerken door de coronacrisis echt doorgebroken. Het zou daarom goed kunnen dat thuiswerken ook na de pandemie een blijvertje is en zelfs de norm gaat worden. “We moeten dus zien of het waargenomen gedrag is beïnvloed door de huidige pandemie,” zegt Tranos. “Dit zal verder moeten worden getest. Persoonlijk verwacht ik wel enkele veranderingen in het menselijk gedrag. Maar ik vermoed geen enorme ommezwaai in de manier waarop mensen in steden geconcentreerd zijn.”

Stedelijk beleid
De onderzoekers hopen dat de bevindingen uit hun studie mee kunnen wegen in toekomstig stedelijk beleid. “het vermogen van internet en digitale communicatie om agglomeratie-economieën verder te versterken, kan worden gebruikt als een instrument om stedelijke groei te ondersteunen,” vertelt Tranos. “Bovendien hebben we het idee dat dit effect sterker is in kleinere en minder dichtbevolkte stedelijke gebieden – althans, in Engeland en Wales. Het kan nuttig zijn om digitale strategieën verder op dergelijke locaties te oriënteren.”

Al met al komt het erop neer dat de aannames die eerder zijn gedaan over de evolutie van technologische mogelijkheden vandaag de dag niet per se gelden. Zoals de afgelopen tijd wel is gebleken, vervulde het internet en digitale technologieën weliswaar een belangrijke aanvullende rol, maar heeft het onze drang om fysiek met elkaar af te spreken geenszins verstoord. En dus blijven we naar de stad trekken, om elkaar daar te ontmoeten. “Steden zijn dus een stuk veerkrachtiger dan we denken,” concludeert Tranos. “maar aangezien digitale technologieën aanzienlijk volwassen zijn geworden, is een frisse blik op de kwestie vereist. De volgende stap is om de veranderingen, die de snelle digitalisering als gevolg van de pandemie mogelijk hebben veroorzaakt, nader te bestuderen.”

Bronmateriaal

"The Internet brings people into big cities, new study suggests" - University of Bristol

Interview met Emmanouil Tranos

Afbeelding bovenaan dit artikel: David Mark via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd