De Maya’s maakten heel effectieve waterfilters

Deze inventieve filters bouwden ze met behulp van natuurlijke materialen die ze van mijlenver importeerden.

Voor de oude Maya’s was het vinden van manieren om aan schoon drinkwater te komen van cruciaal belang. Veel van de Maya-steden werden namelijk bovenop poreus kalksteen gebouwd, waardoor drinkwater gedurende een groot deel van het jaar – met name tijdens seizoensgebonden droogtes – sporadisch aanwezig was. Toch kwamen ze met een ingenieuze oplossing. Want de Maya’s bouwden heuse waterfiltratiesystemen bijna 2000 jaar voordat soortgelijke systemen in Europa ten tonele verschenen.

Waterreservoirs
De oude Maya’s vingen kostbaar water op in verschillende waterreservoirs, waaronder de zogenaamde Corriental-reservoir. Dit reservoir bevindt zich in de eens zo bruisende Maya-stad Tikal, gelegen in het gebied dat nu Noord-Guatemala is. Het Corriental-reservoir vormde een belangrijke bron van drinkwater voor de Maya’s. Al was het water dat in deze bron terechtkwam, niet gelijk veilig om te drinken. Zo konden giftige stoffen zich in het reservoir ophopen en mensen ziek maken. Maar daar wisten de oude Maya’s wel een oplossing voor.

Waterfilter
Onderzoekers uit een nieuwe studie vonden aanwijzingen voor een heus filtersysteem in het Corriental-reservoir. Zo troffen ze in het grove zand sporen van kwarts en zeoliet aan. Deze stoffen samen vormen een soort natuurlijke, moleculaire zeef, waarmee schadelijke microben, stikstofrijke verbindingen en zware metalen zoals kwik en andere gifstoffen uit het water kunnen worden gefilterd. En dat betekent dat het filtersysteem de oude Maya’s beschermd zou hebben tegen schadelijke blauwalg en andere giftige stoffen die anders mensen die uit het reservoir dronken, goed ziek zou kunnen hebben gemaakt. Opvallend genoeg worden beide mineralen nog steeds in moderne waterfiltratiesystemen gebruikt. “De Maya’s hebben de effectiviteit van het systeem dus al meer dan 2000 jaar geleden ontdekt,” zegt onderzoeker Kenneth Barnett Tankersley. “En daarmee is het een van de oudste waterzuiveringssystemen ter wereld.”

De mysterieuze ondergang van de Maya’s
In de negende eeuw stortte delen van het eens zo machtige Maya-rijk in en werden steden halsoverkop werden steden verlaten. Onderzoekers proberen nog steeds grip te krijgen op deze mysterieuze teloorgang van het eens zo grote rijk. Er zijn meerdere theorieën over de ineenstorting van de Maya beschaving. Zo doen verhalen over invasie, oorlog, en instortende handelsroutes de ronde. In de jaren negentig konden onderzoekers echter klimaatgegevens uit deze tijd samenvoegen. En verrassend genoeg ontdekten ze dat het einde van het Maya-rijk samenviel met een langdurige periode van extreme droogte. Daarnaast bleek er ook een verband te liggen tussen droogte van het Chichancanab-meer en de ondergang van de Maya’s. Het betekent dat het goed kan dat droogte de Maya’s uiteindelijk fataal werd. Deze droogte had waarschijnlijk grote invloed op de landbouw en ook de opbrengst van bijvoorbeeld maïs, dat we met overtuiging een van de belangrijkste gewassen uit de Maya-cultuur kunnen noemen.

Wat bovendien bijzonder interessant is, is dat het aangetroffen kwarts en zeoliet niet van om de hoek komt. De onderzoekers traceerden de natuurlijke mineralen naar hun bron en kwamen uit bij steile richels nabij Bajo de Azúcar, ongeveer 28 kilometer ten noordoosten van Tikal. En dat betekent dat de oude Maya’s er een behoorlijk stukje voor moesten reizen. “Het is waarschijnlijk dankzij zeer slimme, empirische waarnemingen dat de oude Maya’s door hadden dat deze specifieke mineralen schoon drinkwater bewerkstelligden,” zegt onderzoeker Nicholas Dunning. “Dit zette hen aan om enige moeite te doen om het mee terug te dragen.”

Kanttekening
De bevindingen uit de studie wijzen er dus op dat oude Mayas een effectieve manier bedachten om poelen met helder water te creëren. De onderzoekers houden ondanks hun zeer aannemelijke resultaten, een slag om de arm. Het is namelijk altijd lastig om de levens, gewoontes en motivaties van een beschaving die 1000 jaar geleden leefde, te reconstrueren. “We beschikken niet over absoluut bewijs, maar we hebben wel sterke aanwijzingen,” zegt Dunning. “Onze uitleg is logisch.” “Dit is eigenlijk wat je doet als archeoloog,” vult onderzoeker David Lentz aan. “Je moet een puzzel in elkaar zetten waarvan enkele puzzelstukjes ontbreken.”

Overigens zijn de Maya’s niet de enigen die manieren bedachten om water om te zetten in schoon drinkwater. Complexe waterzuiveringssystemen zijn eveneens in andere oude beschavingen ontdekt, waaronder in Griekenland, Egypte en Zuid-Amerika. Desondanks zijn de waterfilters van de Maya’s wel de eerste die ontdekt zijn in de zogenaamde oude Nieuwe Wereld. “De Maya’s leefden in een tropische omgeving en moesten vernieuwend zijn,” merkt Tankersley op. “Veel mensen denken dat de inheemse Amerikanen op het westelijk halfrond over minder technische vaardigheden beschikten in vergelijking met sommige beschavingen uit Griekenland, Rome, India of China. Maar als het gaat om het waterbeheer, liepen de Maya’s millennia voor.”

Wist je dat…

…onderzoekers nog niet zo lang geleden zwaar bevuilde waterreservoirs in dezelfde stad aantroffen? Verschillende waterreservoirs gelegen in het hart van de oude Maya-stad Tikal die het dichtst bij het stadspaleis en de tempel in de buurt liggen, bleken giftige hoeveelheden kwik en blauwalg te bevatten. Het drinken van dit water – vooral tijdens droogtes – zou mensen ziek hebben gemaakt, zelfs als ze het water kookten. En dat licht mogelijk een tipje van de sluier over de mysterieuze teloorgang van het eens zo grote rijk. Want het zou goed kunnen dat de zwaar vervuilde reservoirs de reden zijn geweest voor veel wegtrekkende onderdanen.

Bronmateriaal

"Ancient Maya built sophisticated water filters" - University of Cincinnati.

Afbeelding bovenaan dit artikel: Lukáš Jančička via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd