Je dacht dat olifanten dik zijn? Ze hebben waarschijnlijk minder vet dan jij.
Olifanten worden vaak gezien als grote, logge, dikke dieren. Maar kampen ze eigenlijk echt met overgewicht? In een nieuwe studie, gepubliceerd in het vakblad Journal of Experimental Biology, besloten onderzoekers de proef op de som te nemen en het vetpercentage van Aziatische olifanten te bepalen. En daar rolde een verrassende conclusie uit.
Vruchtbaarheidscrisis
Veel in gevangenschap levende olifanten worden vaak als dik beschouwd. Bovendien suggereert hun lage geboortecijfer dat de dieren mogelijk te maken hebben met een heuse vruchtbaarheidscrisis. Toen onderzoeker Daniella Chusy deze informatie ter ore kreeg, begon ze parallellen te zien met de zwaarlijvigheid waar veel mensen mee worden geconfronteerd. Alleen was er één probleem. Want niemand had tot nu toe gemeten hoe dik Aziatische olifanten eigenlijk echt zijn. “Ik wilde er graag achterkomen of de methoden die voornamelijk worden gebruikt in studies naar de menselijke gezondheid, ons ook kunnen helpen om meer over olifanten te leren,” aldus Chusy. En dus besloot zij, samen met haar collega’s, meer informatie te verzamelen over de relatie tussen de hoeveelheid vet van Aziatische olifanten en hun gezondheid.
Overgewicht
Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. “Obesitas is nog niet eens duidelijk gedefinieerd bij mensen, laat staan bij olifanten,” stelt Chusy. De onderzoekers hadden echter het vermoeden dat ze een redelijk nauwkeurige schatting van het lichaamsvet konden maken door de hoeveelheid water in de lichamen van de olifanten te meten. Dit konden ze vervolgens weer van het totale lichaamsgewicht aftrekken om het vetgehalte van de dieren te berekenen.
Water
De beste manier om lichaamswater te meten, is door een dier zogenaamd ‘zwaar water’ of ‘gedeutereerd water’ te geven. Het molecuul heeft dezelfde opbouw als ‘gewoon’ water (dat in nucleaire contexten ook wel licht water wordt genoemd) maar de waterstofatomen zijn vervangen door deuteriumatomen. Alleen… tijdens het voeren mag er absoluut niet gemorst worden. “We kwamen op het idee om de olifanten brood gedrenkt in zwaar water te voeren,” vertelt Chusy. Een smakelijk en zeer gewaardeerd tussendoortje. “Ik werd al gauw hun beste vriendin,” lacht ze. Vervolgens werden er 20 dagen vóór en 20 dagen nadat de olifanten het zware water hadden genuttigd, bloedmonsters afgenomen. Op die manier konden de onderzoekers de hoeveelheid zwaar water in het lichaam van de olifanten in kaart brengen.
Vetpercentage
De onderzoekers namen alle monsters – verzameld van 35 vrouwelijke en 9 mannelijke Aziatische olifanten – mee terug naar het lab, waar ze aan een grondige inspectie werden onderworpen. En de resultaten zijn erg verrassend. Zo komen de onderzoekers tot de opvallende conclusie dat – in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht – Aziatische olifanten minder vet hebben dan een normaal, gezond persoon. De onderzoekers ontdekten een gemiddeld vetpercentage van 10 procent bij vrouwelijke olifanten. Dat van mannetjes lag zelfs nog iets lager; rond de 8,5 procent. Ter vergelijking: een doorsnee Amerikaanse vrouw heeft een vetpercentage van zo’n 40 procent en de gemiddelde Amerikaanse man ongeveer 28 procent. Gezonde mensen hebben vaak een vetpercentage tussen de 6 en 31 procent.
Afstanden
Deze bevindingen leidden vervolgens tot een nieuwe vraag. Want hoe correleert het vetgehalte van de olifanten met hun algehele conditie en vruchtbaarheid? Om die vraag te beantwoorden, voorzagen de onderzoekers elk dier van een fitnesstracker. En daaruit blijkt dat de dieren eigenlijk net zo actief zijn als hun wilde tegenhangers. De olifanten in de dierentuinen leggen vergelijkbare afstanden af (tussen 0,03 en 2,8 km per uur), waarbij de jongste olifanten de meeste stappen zetten.
Insulinespiegel
Olifanten blijken echter niet immuun voor enkele van de schadelijke effecten van een hoog vetpercentage. Tot die conclusie kwamen de onderzoekers nadat ze zich over de insulinespiegels van de olifanten bogen. De insulinespiegel bleek namelijk bij de dikste olifanten bijzonder hoog. “Het is mogelijk dat olifanten een soort diabetes kunnen ontwikkelen,” legt Chusy uit.
Of de onderzochte olifanten uit de dierentuinen echter té dik zijn, weten de onderzoekers niet. Om dat te achterhalen, zou ook het vetpercentage van wilde olifanten bepaald moeten worden. In ieder geval is de ontdekking dat Aziatische olifanten in gevangenschap minder dik zijn dan een gemiddeld mens, al een hele interessante vondst. Denk daar maar aan, als je de volgende keer weer oog in oog staat met een olifant.
