De zeespons was mogelijk het allereerste dier op aarde

Wetenschappers hebben in gesteenten die 640 miljoen jaar oud zijn sporen van zeesponzen ontdekt. En dat betekent dat ze wel eens de eerste dieren op aarde kunnen zijn geweest.

Wetenschappers hebben enorm veel fossiele resten teruggevonden die zo’n 540 miljoen jaar oud zijn. Aangenomen wordt dat het leven rond die tijd ‘explodeerde’: in korte tijd maakten eencellige organismen plaats voor de meest uiteenlopende meercellige organismen.

De volgorde
Maar wat was er voor die explosie? Er zijn ons wel fossiele resten van voor die periode bekend, maar die fossiele resten zijn wat eigenaardig. Het is dan ook lastig gebleken om op basis van die stokoude fossiele resten vast te stellen welke plek die organismen in de evolutionaire geschiedenis innemen en welk dier als eerste op aarde voorkwam.

Moleculen
Wetenschappers van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) gooien het daarom over een andere boeg. Ze bestuderen moleculen. “Men heeft het gevoel dat dieren veel ouder zouden moeten zijn dan het Cambrium (zo’n 540 miljoen jaar geleden, red.), maar fossiel bewijs voor dieren die daarvoor leefden is controversieel,” vertelt onderzoeker David Gold. “Dus zijn mensen geïnteresseerd in het idee dat sommige biomarkers en chemische stoffen, moleculen die achter zijn gebleven, een einde kunnen maken aan deze debatten.”

24-ipc
De onderzoekers richtten zich op het molecuul 24-ipc. In 1994 ontdekten onderzoekers dat het in grote hoeveelheden voorkomt in gesteenten uit het Cambrium en de periode ervoor. De onderzoekers vermoedden toen dat sponzen of hun voorouders deze moleculen – een aangepaste versie van cholesterol – hadden achtergelaten. Moderne zeesponzen en sommige soorten algen produceren het molecuul vandaag de dag nog steeds. Maar hard bewijs dat zeesponzen het molecuul achterlieten, bleef uit.

Gen
Het onderzoek van MIT komt nu echter met vrij overtuigend bewijs dat de moleculen inderdaad door zeer oude zeesponzen zijn achtergelaten en dat zeesponzen wellicht de eerste dieren op aarde waren. Eerst stelden de onderzoekers vast welke genen in zeesponzen vandaag de dag betrokken zijn bij het produceren van 24-ipc. Vervolgens brachten ze de evolutie van dit gen in kaart en achterhaalden wanneer het ontstond. Uit het onderzoek blijkt dat de zeesponzen het gen dat ze in staat stelt om 24-ipc te produceren zo’n 640 miljoen jaar geleden verkregen. Algen bezaten het toen nog niet.

Het onderzoek levert daarmee sterk bewijs dat zeesponzen 640 miljoen jaar geleden – veel eerder dan elke andere levensvorm – al op aarde voorkwamen. “Dat roept allemaal nieuwe vragen op,” stelt Gold. “Hoe zagen deze organismen eruit? Hoe zag hun leefgebied eruit?”

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd