De zeppelin: van schets tot prototype

Ooit werd het gezien als het vervoersmiddel van de toekomst: de zeppelin. Het verhaal achter een machtig idee dat maar moeizaam loskwam van de tekentafel.

Het luchtruim heeft aantrekkingskracht op mensen. Het verlangen om als een vogel door de lucht te zweven is al eeuwenoud. Het resulteerde in de gekste uitvindingen en leidde tot vertrouwde vervoersmiddelen zoals het vliegtuig en de luchtballon. Aan het eind van de negentiende eeuw wees alles erop dat ook de zeppelin zich in dat rijtje veelbelovende vervoersmiddelen zou scharen.

Ferdinand von Zeppelin
Industriële revolutie
De industriële revolutie was volop aan de gang. De auto kwam. Er werden machines ontwikkeld en alles leek plotseling mogelijk. Het is dan ook niet verwonderlijk dat mensen ook eens omhoog gingen kijken en bedachten welk futuristisch vervoersmiddel de mensheid in de lucht kon dienen. Er werd in deze tijd al volop gespeculeerd over grote ballonnen die gebruikt konden worden om pakketten wereldwijd te bezorgen, mensen te vervoeren of oorlogen te voeren. Er werd in die tijd ook al flink geëxperimenteerd. En uit al die experimenten werd wel duidelijk dat het nog niet zo eenvoudig was. Ballonnen bleken een speelbal van de wind te zijn en de hoogte, snelheid en richting ervan was niet zo gemakkelijk te bepalen. Maar het enthousiasme bleef. Mede doordat er mensen waren – zowel deskundigen als leken – die heilig bleven geloven dat dit het vervoersmiddel van de toekomst was.

Zeppelin
Ferdinand von Zeppelin was er één van. Tijdens een toespraak hoorde hij hoe de Fransen tijdens de Pruisische oorlog meer dan zestig ballonnen met post en passagiers op weg hadden gestuurd. De ballon werd gepresenteerd als een veilig en snel vervoersmiddel. Het fascineerde Von Zeppelin. Maar hij wilde meer. Als hij ooit een luchtschip zou creëren, moest het enorm zijn.

De droom van Von Zeppelin: een luchtschip met zijn naam erop
La France

In Frankrijk werd in 1884 een luchtschip ontwikkeld: La France. Het was 52 meter lang en vloog 8 kilometer in 23 minuten. De eerste creatie van Von Zeppelin zou een stukje sneller zijn.

Er gingen jaren van lobby’en en onderzoek voorbij, maar Zeppelin liet zich niet uit het veld slaan. Hij zette door en in 1900 kwam zijn droom uit. Het eerste echte luchtschip met zijn naam erop ging de lucht in: LZ1. Twee motoren van 16 pk en propellers moesten het 128 meter lange gevaarte in de lucht brengen. Het was een knap staaltje werk waar Von Zeppelin goed over had nagedacht. Het schip was gigantisch. Veel te groot om op één locatie te worden aangedreven. Daarom bouwde Von Zeppelin diverse compartimenten in met elk hun eigen brandstofvoorziening. Als er één compartiment uit zou vallen, zou het schip alsnog in de lucht blijven, zo was de gedachte. En dus werden er zeventien cellen met waterstof aangebracht. Een lichtmetalen frame moest ervoor zorgen dat het luchtschip niet te zwaar werd. En het werkte. Hoewel de eerste vlucht direct eindigde in een noodlanding, mocht het toch een voorzichtig succes genoemd worden. Nog twee testvluchten bewezen dat het concept werkte. Maar geldschieters zagen nog weinig in het idee en de LZ1 moest ontmanteld worden, omdat deze teveel kostte.

LZ1

LZ2, LZ3 en LZ4
Maar Von Zeppelin bleef nadenken over verbeteringen en kreeg uiteindelijk toch de financiële ruimte om met een nieuw prototype aan de slag te gaan. De LZ2 had twee motoren van 85 pk. De eerste vlucht pakte verkeerd uit: het luchtschip strandde in een veld en werd vernietigd door een storm. Maar er kwam een derde: LZ3. En weer was deze ietsje beter. Het luchtschip was stabieler en haalde een maximale snelheid van 46 kilometer per uur. En nu werd het blijkbaar interessant: de Duitse overheid gaf Von Zeppelin opdracht om een nog groter luchtschip te bouwen. Het werd de LZ4. Met dit schip werd voor het eerst over de Zwitserse Alpen gevlogen. Een voorzichtige doorbraak. Maar wederom sloeg het noodlot toe. Er storm zorgde ervoor dat het luchtschip – zonder mensen aan boord – opsteeg. Eenmaal in de lucht ontvlamde de waterstof en ging de LZ4 totaal in vlammen op.

LZ4 voor en na de brand.

Men zou verwachten dat Von Zeppelin na al die tegenslagen de handdoek in de ring gooide. Maar niets is minder waar. Hij was inmiddels zover gekomen dat stoppen geen optie meer was. En al snel kreeg hij hulp uit onverwachte hoek: de Eerste Wereldoorlog brak uit.

En dat bracht grote kansen met zich mee die Von Zeppelin – zelf ooit nog militair geweest – met beide handen aangreep. Hij was klaar om de grote sprong te wagen en zijn uitvinding letterlijk in de strijd te gooien. Maar was zijn kindje, de zeppelin, daar ook al wel aan toe? Volgende week leest u er alles over in deel 2 van onze reeks over de zeppelin.

Bronmateriaal

Boek: Zeppelin!: Germany and the airship, 1900-1939. Door: Guillaume De Syon
"The Zeppelin Grows up" - Popular Science
"What really downed the Hindenburg" - Popular Science

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd