Hoewel het onze monden in vuur en vlam zet, is de molrat er niet van onder de indruk.
De naakte molrat is best een interessant beestje. Ze kunnen bijvoorbeeld bijzonder oud worden in vergelijking met andere knaagdieren – twintig jaar of zelfs nog ouder! – en kunnen probleemloos achttien minuten zonder zuurstof. Het is dan ook niet voor niets dat dit op het eerste gezicht tamelijk lelijke diertje, de aandacht heeft getrokken van wetenschappers. En nu hebben onderzoekers weer iets nieuws ontdekt. Het hete stofje allylisothiocyanaat (AITC) dat in wasabi zit en een extreem hete smaaksensatie teweegbrengt, blijkt namelijk de highveld mole-rat helemaal niets te doen.
Pijn
Dat de molrat immuun is voor sommige vormen van pijn, was al langer bekend. Zo ondervinden sommige soorten naakte molrat geen hinder van brandende zuren zoals citroensap of pittige ingrediënten zoals chilipepers. De onderzoekers besloten deze bevinding echter naar een hoger level te tillen. In de studie smeerden ze de poten van acht soorten molratten in met drie verschillende stoffen die een pijnreactie opwekken: verdund zoutzuur, capsaïcine en allylisothiocyanaat. Vervolgens observeerden de onderzoekers welke molratten de pijnprikkel voelden en aan hun pootjes begonnen te likken.
Highveld mole-rat
Drie van de soorten bleken immuun te zijn voor het zoutzuur en twee soorten waren gevoelloos voor capsaïcine. De meeste molratten bleken echter na de blootstelling aan een kleine druppel AITC al direct naar hun pootjes te tasten, behalve de highveld mole-rat. “Dit is een geweldige vondst,” zegt onderzoeker Thomas Park. “Deze molrat is het enige zoogdier waarvan bekend is dat het immuun is voor de ‘wasabi-pijn’.
Zenuwen
Maar waarom is deze specifieke molrat gevoelloos voor de pijn? Om daar achter te komen, analyseerden de onderzoekers genetisch materiaal van de molrat. En ze kwamen erachter dat de zenuwen een ongebruikelijk groot aantal kleine structuren herbergden, die ook wel ‘lekkanalen’ worden genoemd. “Deze lekkanalen zorgen ervoor dat de pijnprikkels niet van de zenuwen worden doorgegeven aan de hersenen,” legt Park uit. “In plaats van de receptor naar de hersenen door te geven, leiden de lekkanalen het signaal juist af.”
Mieren
Waarschijnlijk heeft de molrat deze genetische aanpassing ondergaan om beter te gedijen in zijn natuurlijke leefgebied in Afrika. De molrat leeft namelijk in tunnels en deelt zijn onderkomen met gemene, giftige mieren, die pijnlijke steken uit kunnen delen. Deze steek activeert normaal gesproken dezelfde pijnreceptoren die reageren op wasabi. “De molratten zijn geëvolueerd om de pijn van die steek niet meer te voelen,” zegt Park. De molrat kreeg het kunstje vrij vlug onder de knie. Zo stellen de onderzoekers dat de molrat over een periode van slechts 7 miljoen jaar – dat vrij kort is in de evolutionaire biologie – gevoelloos werd voor de pijnprikkel.
De bevindingen kunnen mogelijk ook implicaties hebben voor het oplossen van pijn bij mensen. “Wanneer we erachter komen hoe we die lekkanalen kunnen toevoegen aan onze eigen pijncellen, hebben we een nieuwe manier gevonden om pijn te bestrijden, zonder de bijwerking van verslaving die verschillende pijnstillers teweegbrengen,” besluit Park.
