Deze rode vlekken zijn niet het werk van Moeder Natuur, maar van Neanderthalers

Nieuw onderzoek bevestigt dat het om Neanderthaler-kunst gaat.

In 2018 zorgden onderzoekers voor behoorlijk wat opschudding door te concluderen dat enkele in Spaanse grotten aangetroffen rotstekeningen zeker 64.000 jaar oud waren. Het betekende dat de rotstekeningen onmogelijk door moderne mensen konden zijn gemaakt, want die arriveerden pas een slordige 20.000 jaar later in Europa. “De grotkunst moet dus zijn gemaakt door Neanderthalers,” zo concludeerde onderzoeker Alistair Pike in 2018.

Opzienbarend
Het was een opzienbarende conclusie. Want het betekende dat ook Neanderthalers in staat waren om kunst te maken en daarmee cognitief gezien ook veel sterker op ons leken dan gedacht.

Maar zoals elke opzienbarende conclusie werd ook deze direct in twijfel getrokken. Want waren de rode en zwarte pigmenten die door de onderzoekers als Neanderthaler-kunst werden bestempeld wel echt het werk van deze mensachtigen? Klopte de datering wel? En waren de rotstekeningen – die eigenlijk nog het meeste weg hadden van rode en zwarte vlekken – in werkelijkheid niet het resultaat van natuurlijke processen? Een nieuw onderzoek, verschenen in het blad PNAS, veegt al die twijfels nu van tafel. Na een grondige analyse van de rotstekeningen kunnen de onderzoekers namelijk maar één conclusie trekken: de kunst is het werk van Neanderthalers.

Samenstelling en plaatsing
In het nieuwe onderzoek bogen de wetenschappers zich allereerst over de samenstelling van de rode pigmenten die in 2018 in de Spaanse grot Cueva de Ardales als Neanderthaler-kunst werden aangewezen. Ook keken ze naar de plaatsing van de pigmenten, die zich voornamelijk op stalagmieten bevinden.

Blazen en spetteren
Zowel de samenstelling van de pigmenten als de plaatsing ervan wijzen er volgens de onderzoekers op dat deze niet het resultaat zijn van natuurlijke processen. In plaats daarvan lijken de pigmenten op de stalagmieten te zijn geblazen of gespat.

Pigmenten van buiten de grot
Dat de pigmenten niet het resultaat van natuurlijke processen zijn, wordt verder onderschreven door het feit dat ze niet uit de grot afkomstig zijn. In de grot zijn eerder wel kleurrijke materialen gevonden, maar hun samenstelling is anders dan die van de pigmenten die op de stalagmieten zijn aangebracht.

Neanderthalers
Het wijst erop dat de kunstenaars de pigmenten bewust meebrachten naar deze grot. Wie die kunstenaars waren, zullen we waarschijnlijk nooit te weten komen, maar dat ze tot de Neanderthalers gerekend moeten worden, staat voor de onderzoekers vast. Een nieuwe datering van de rotskunst wijst namelijk uit dat sommige pigmenten meer dan 65.500 jaar geleden al werden aangebracht.

Herhaaldelijk
Verder wijst het onderzoek ook uit dat Neanderthalers hier herhaaldelijk met pigmenten aan de slag gingen. Naast de pigmenten die meer dan 65.500 jaar geleden op de stalagmieten werden geblazen of gespat, troffen de onderzoekers ook pigmenten aan die tussen 45.300 en 48.700 jaar geleden waren aangebracht. Het toont volgens de onderzoekers aan dat de grot en tekeningen voor de Neanderthalers gedurende langere tijd een symbolische waarde hadden.

Bevestiging
Zo onderschrijft de nieuwe studie het werk uit 2018. “We bevestigen dat de tekeningen niet het resultaat zijn van natuurlijke processen en laten zien dat de samenstelling van de pigmenten in lijn is met terugkerende artistieke activiteiten,” zo schrijven de onderzoekers in PNAS. Tegelijkertijd benadrukken ze echter wel dat het niet om kunst in enge zin gaat, waarbij men iets moois maakt om bepaalde gevoelens uit te drukken. In plaats daarvan lijken de tekeningen vooral bedoeld om aan te geven dat deze ruimte een symbolische waarde had voor de Neanderthalers. De tekeningen zijn dus eigenlijk een soort markeringen.

Hoe de Neanderthalers precies tegen deze gemarkeerde plaatsen aankeken, zal waarschijnlijk onduidelijk blijven. Maar de onderzoekers verwachten er zeker nog meer te gaan ontdekken. “We voorspellen dat in de toekomst op het Iberisch Schiereiland nog meer markeringen zoals die in Cueva de Ardales zullen worden aangetroffen.”

Bronmateriaal

"The symbolic role of the underground world among Middle Paleolithic Neanderthals" - PNAS
Afbeelding bovenaan dit artikel: João Zilhão

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd