Diep deel van de Stille Oceaan weet nog niet dat de aarde opwarmt

Terwijl het grootste deel van de oceaan op de opwarming reageert, koelt het diepe deel van de Stille Oceaan nog altijd af.

Dat suggereert een nieuw onderzoek, verschenen in het blad Science. In het paper is te lezen dat het dieper gelegen deel van de Stille Oceaan qua temperatuur een paar eeuwen achterloopt en momenteel nog in het ongewisse is als het gaat om de huidige opwarming van de aarde. Sterker nog: het dieper gelegen deel van de machtige oceaan is momenteel nog bezig met het verwerken van de Kleine IJstijd (een relatief koude periode die duurde van de vijftiende tot en met de negentiende eeuw). Het suggereert dat dit deel van de Stille Oceaan momenteel dus afkoelt.

Het geheugen van de oceaan
Hoe is te verklaren dat dieper gelegen wateren in de Stille Oceaan eeuwen achterlopen en nog niets mee hebben gekregen van de huidige veranderingen in het klimaat? Het is allemaal te herleiden naar de manier waarop water in de oceaan circuleert. Krachtige stromingen in de oceaan pompen water rond. En zo kan het zijn dat dieper gelegen delen van de oceaan soms al honderden of zelfs duizenden jaren geen zonlicht hebben gezien en nog onder invloed van de klimaatvariaties die in hun hoogtijdagen – dat wil zeggen: de dagen waarin dit water aan het oppervlak vertoefde – speelden. Je zou die dieper gelegen wateren ook wel het geheugen van de oceaan kunnen noemen: ze getuigen van wat is geweest.

Model
De onderzoekers trekken die conclusie op basis van een model. “Klimaatvariaties zien we op alle tijdschalen,” legt onderzoeker Peter Huybers uit. “Sommige perioden van regionale opwarming en afkoeling, zoals de Kleine IJstijd en het Middeleeuws klimaatoptimum (waarbij het tussen 950 en 1250 op het noordelijk halfrond aanzienlijk warmer was dan in de periode ervoor en erna, red.), zijn vrij bekend. Ons doel was om een model te ontwikkelen dat laat zien hoe de diepere oceaan reageert op veranderingen in het klimaat.” En het model zinspeelt erop dat de dieper gelegen delen van de oceaan met een enorme vertraging op veranderingen in het klimaat reageren. “Als het oppervlak van de oceaan gedurende het grootste deel van het laatste millennium afkoelde, is het mogelijk dat de meest geïsoleerd gelegen delen van de oceaan nog steeds bezig zijn met afkoelen.”

Toetsen
Het klinkt logisch. Maar zo’n model blijft een versimpelde weergave van de werkelijkheid. Daarom besloten de onderzoekers de voorspellingen van het model te controleren. Ze vergeleken de resultaten uit het model met daadwerkelijke temperatuurmetingen van oceaanwater. Het gaat dan om metingen die werden uitgevoerd vanaf het schip HMS Challenger in de jaren zeventig van de negentiende eeuw (zie kader). En metingen van het World Ocean Circulation Experiment dat in de jaren negentig van de vorige eeuw werd opgezet.

De HMS Challenger werd tussen 1872 en 1876 ingezet voor onderzoek op de oceaan. Tijdens deze expeditie werd onder meer de temperatuur van het oceaanwater gemeten door thermometers aan touwen te laten zakken. In totaal werden zo zo’n 5000 metingen verzameld. “Wij zochten in deze historische data naar afwijkingen,” legt Huybers uit. Maar niet voordat de data enigszins waren gecorrigeerd. Zo hield men bijvoorbeeld rekening met het feit dat de thermometers op grotere diepte aan een grotere druk werden blootgesteld, wat weer van invloed is op de temperatuur die ze aangaven.

De data uit de negentiende en twintigste eeuw lieten – zoals verwacht – zien dat de meeste delen van de oceaan opwarmen. Tegelijkertijd getuigen ze echter van een afkoeling in dieper gelegen delen van de oceaan. Je moet dan denken aan wateren op ongeveer twee kilometer diepte. “De nauwe overeenkomst tussen de voorspellingen en geobserveerde trends geven ons het vertrouwen dat dit een echt fenomeen is,” aldus onderzoeker Jake Gebbie.

De oceaan speelt een cruciale rol in de opwarming van de aarde. Een groot deel van de extra warmte op aarde wordt namelijk door de oceanen opgenomen. Grote vraag is natuurlijk hoeveel warmte de oceanen tot op heden ongeveer geabsorbeerd hebben en hoeveel extra warmte er momenteel op aarde te vinden is. Dit nieuwe onderzoek suggereert dat we bij de jacht op een antwoord op die vragen rekening moeten houden met het feit dat eerdere klimaatvariaties nu nog altijd van invloed zijn op de oceanen en dus de mate waarin het klimaat opwarmt.

Bronmateriaal

"The long memory of the Pacific Ocean" - Harvard John A. Paulson School of Engineering and Applied Sciences
Afbeelding bovenaan dit artikel: Mariamichelle / Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd