Vogels, ratten, apen: ze maken allemaal geluiden die sterk lijken op de menselijke lach.
Dat schrijven onderzoekers in het blad Bioacoustics. Ze doken voor de studie in de bestaande wetenschappelijke literatuur handelend over speelgedrag onder dieren. Vervolgens focusten ze zich op vermeldingen van vocale uitingen die dieren tijdens het spelen maakten en die gezien kunnen worden als ‘lachen’.
Vocale signalen
“We zeggen niet dat de (vocale, red.) signalen hetzelfde zijn als de menselijke lach,” benadrukt onderzoeker Greg Bryant in gesprek met Scientias.nl. “Maar dat ze fylogenetisch met elkaar in verband staan – dat wil zeggen dat veel van de signalen homoloog zijn (geëvolueerd zijn vanuit signalen die een gemeenschappelijke voorouder maakte) of analoog zijn (waarbij verschillende diersoorten deze onafhankelijk van elkaar hebben ontwikkeld).” Het zijn dus eigenlijk varianten op de menselijke lach. “We identificeren in het paper niet alle speelse signalen per se als ‘lachen’,” aldus Bryant. “We stellen alleen dat lachen een vocaal signaal is dat direct verband houdt met de andere vocale signalen die we bij andere soorten zien.”
65 soorten
De onderzoekers kunnen zeker 65 diersoorten aanwijzen die tijdens het spelen vocale signalen afgeven die doen denken aan lachen. Je moet dan denken aan koeien en honden, maar ook aan vossen, zeehonden en drie vogelsoorten, waaronder de parkiet. Dat ook vogels hun lol vocaal uiten is best opmerkelijk, vindt Bryant. “Ze staan evolutionair gezien zo ver van mensen af, dat het suggereert dat vocale signalen, gemaakt tijdens het spelen wijdverspreid en heel oud zijn.”
Functie
Dat er zoveel diersoorten zijn die ‘lachen’, onthult dat het blijkbaar een belangrijk vocaal signaal is. Maar welke functie vervullen de vrolijke kreten onder zeehonden, parkieten en apen? De onderzoekers hebben daar wel ideeën over. Zo wijzen ze erop dat speels gedrag bij veel diersoorten sterke overeenkomsten vertoont met agressief gedrag. Door te ‘lachen’ kunnen dieren omstanders laten weten dat ze geen kwaad in de zin hebben. “Het feit dat een breed scala aan soorten speelse vocale signalen maken, onthult dat één functie van de menselijke lach al heel oud is,” merkt Bryant op. “En die functie is: voorkomen dat stoeipartijen escaleren en echt agressief worden.” Bij mensen zien we overigens dat de lach die functie niet alleen vervult tijdens fysiek contact, maar ook als mensen verbaal de degens kruisen.
“Wanneer we lachen, brengen we aan anderen over dat we lol hebben en nodigen we ze uit om mee te doen,” merkt onderzoeker Sasha Winkler op. “Sommige onderzoekers suggereerden eerder dat veel spelende diersoorten dit vocale gedrag delen en dat lachen dus eigenlijk de menselijke versie is van een evolutionair heel oud vocal spelsignaal.” Het onderzoek van Winkler en Bryant onderschrijft dat dus. En het geeft zo meer inzicht in de functie en evolutie van de lach. “De belangrijkste implicaties zijn dat de menselijke lach duidelijk verband houdt met een oud vocaal signaal dat veel soorten gebruiken en dat we veel over het menselijk gedrag kunnen leren als we kijken naar gerelateerde gedragingen onder andere soorten,” stelt Bryant.
