Veel ouders laten hun kinderen met een gerust hart naar de vele prinsessenfilms van Disney kijken. Maar die schijnbaar zo onschuldige films blijken een duistere zijde te hebben..
Dat stellen onderzoekers van de Brigham Young University. Hun studie toont aan dat de ‘Disney-prinsessencultuur’ – zoals zij het noemen – peuters vatbaarder maakt voor stereotyperingen. En die stereotyperingen kunnen – zeker op de lange termijn – schadelijk zijn voor de kinderen. “Ik denk dat ouders denken dat de Disney-prinsessencultuur veilig is,” stelt onderzoeker Sarah Coyne. “Dat is het woord dat ik elke keer weer hoor: het is ‘veilig’. Maar als we er vol in springen en de cultuur echt omarmen, dan moeten ouders ook echt rekening houden met de impact die de prinsessencultuur op lange termijn kan hebben.”
Het experiment
Coyne en collega’s trekken hun conclusies op basis van een onderzoek onder 198 kinderen die nog niet naar school gingen. Van elk kind werd vastgesteld hoe vaak het geconfronteerd werd met de Disney prinsessen-cultuur. Om vast te stellen hoe leuk de kinderen die prinsessen vonden, spraken de onderzoekers onder meer met de ouders. Deze ouders moesten ook aangeven in hoeverre hun kinderen ‘stereotype-gedrag’ vertoonden (bijvoorbeeld: jongens die alleen met auto’s spelen of meisjes die alleen met poppen gezien willen worden). Daarnaast kregen de kinderen speelgoed te zien (typisch ‘jongensspeelgoed’ – bijvoorbeeld een gereedschapskist – typisch ‘meisjesspeelgoed’ – bijvoorbeeld een pop – en ‘neutraal’ speelgoed – bijvoorbeeld een puzeel) en moesten ze aangeven of ze dat speelgoed leuk vonden of niet.
De resultaten
Uit het onderzoek blijkt dat 96 procent van de meisjes en 87 procent van de jongens in contact was geweest met de Disney-prinsessen. Zo’n 61 procent van de meisjes speelde minimaal 1 keer per week met prinsessen-speelgoed. Voor de jongens was dat 4 procent. Hoe vaker de kinderen – zowel jongens als meisjes – in aanraking waren geweest met de Disney-prinsessen, hoe vaker ze gedrag vertoonden dat past bij het stereotype vrouw en in de films gepromoot wordt.
Schadelijk voor meiden
En dat is een probleem. Met name voor de meisjes, zo stellen de onderzoekers. Het kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat de meisjes bepaalde leerervaringen die niet als vrouwelijk worden gezien, gaan mijden. “We weten dat meisjes die sterk hechten aan stereotyperingen omtrent het vrouwelijk geslacht, het gevoel hebben dat ze sommige dingen niet kunnen. Ze hebben er niet zoveel vertrouwen in dat ze goed kunnen worden in wiskunde of wetenschap. Ze houden er niet van om vies te worden, dus proberen ze minder dingen en experimenteren ze minder vaak.”
Maar minder voor jongens
Dat ook jongens die veel in aanraking komen met Disney-prinsessen gedrag gaan vertonen dat past bij het stereotype vrouw en in de films gepromoot wordt, is minder zorgwekkend. Uit het onderzoek blijkt namelijk dat deze jongens tevredener waren met hun lichaam en behulpzamer waren. Het lijkt er dan ook op dat de prinsessen de nodige tegenwicht geven aan de super-mannelijke superhelden waar jongens traditioneel veel mee geconfronteerd worden in de media.
Misschien nog wel één van de meest verontrustende resultaten uit het onderzoek, is de conclusie dat meisjes die weinig waardering hebben voor hun eigen lichaam door de tijd heen meer met de Disney-prinsessen bezig zijn. Het suggereert dat ze op zoek zijn naar rolmodellen die er in hun optiek mooi uit zien. “Disney-prinsessen zijn de eerste voorbeelden van blootstelling aan het ‘dunne’ schoonheidsideaal,” stelt Coyne. “Als vrouwen worden we er ons hele leven mee geconfronteerd en het begint echt op het niveau van de Disney-prinsessen, op een leeftijd van drie of vier jaar.”
Ouders
Maar wat moeten ouders nu met dit onderzoek? Moeten de prinsessenfilms en het prinsessenspeelgoed in de prullenbak? Zover wil Coyne niet gaan. “Ik zou zeggen: alles met mate. Zorg dat je kinderen bij allerlei activiteiten betrokken zijn en dat prinsessen één van de vele, vele dingen zijn waar ze mee bezig zijn.” Verder blijkt uit het onderzoek dat het bespreken van de voor- en nadelen van prinsessen-cultuur een positieve invloed kan hebben op het gedrag van een kind. En dat is iets wat Coyne ook zag gebeuren toen ze met haar dochter in gesprek ging. “Soms zijn er prinsessen die geen stereotyperingen zijn, zoals Merida in Brave. Ik nam mijn dochter mee om de film te kijken en daarna hadden we een geweldig gesprek over hoe sterk, dapper en onafhankelijk Merida was in de film. En dan in de marketing maakt Disney haar dunner, seksueler en neemt haar de pijl en boog af en voorziet haar van make-up. Ze wordt vrouwelijker gemaakt. Dus we lopen door de supermarkt en ik zie deze ‘nieuwe Merida’ op fruithapjes en soepblikken staan en ik wijs mijn dochter erop en we hebben een gesprek over de verschillen. En wanneer we nu in de supermarkt zijn, ziet ze de soep en zegt: ‘Dat is niet de echte Merida en ik ga het niet kopen’.”
Ook zouden ouders en anderen die met kinderen omgaan op moeten letten hoe ze de kinderen aanspreken. “Het is frustrerend als de tandarts mijn dochter ziet en zegt: “Kijk naar die kleine prinses!” omdat ze zoveel meer is dan dat. Wanneer we met kleine meiden praten, horen we veel minder vaak: ‘Je bent zo slim, je werkt zo hard, je lichaam is tot grootse dingen in staat!’ maar dat is de veel belangrijkere boodschap die we eigenlijk af zouden moeten geven.”
