De aapjes zijn verwikkeld in een langdurige relatie: een hoge uitzondering onder zoogdieren.
Zoogdieren zijn zelden monogaam. Minder dan tien procent van de zoogdieren heeft een ‘vaste relatie’. “Het is absoluut zeldzaam,” zegt onderzoeker Sofya Dolotovskaya tegen Scientias.nl. Zuid-Amerikaanse rode springaapjes (Plecturocebus cupreus) vormen een uitzondering op de regel: de kleine boombewoners leven namelijk in paren of kleine familiegroepen. Maar hoe kan het eigenlijk dat rode springaapjes het zo lang met elkaar uithouden?
Voordeel
Onderzoekers zijn erg geïnteresseerd in de relatie van het rode springaapje. En daarom besloten ze in de nieuwe studie zeven groepen rode springaapjes die in de Peruaanse Amazone leven te observeren. Rode springaapjes zijn het schoolvoorbeeld van zoogdieren die in paren leven. De stelletjes blijven zelfs vele jaren samen. Om erachter te komen hoe zo’n relatie precies in elkaar steekt, observeerden de onderzoekers de dieren van ’s ochtends tot ’s avonds over twee verschillende termijnen van zeven maanden. Een zeer interessante periode. “Wat me het meest verbaasde was hoe zachtaardig rode springaapjes zijn,” vertelt Dolotovskaya. “In de veertien maanden dat we ze observeerden hebben we nooit gevechten of ernstige conflicten gade geslagen, zelfs niet tussen naburige groepen. Dit is vrij ongebruikelijk voor primaten.”
Het onderzoeksteam kwam erachter dat rode springaapjes er in hun relatie een strakke rolverdeling op na houden. Zo is het mannetje nauw betrokken bij de opvoeding van het kroost. De jongen worden bijna uitsluitend gedragen door de vader en worden alleen aan de moeder overhandigd om te zogen. De vaders spelen veelvuldig spelletjes met hun kinderen en delen hun voedsel vaker met hen dan met de moeders. De kinderen zijn dus het domein van de vader die tevens het territorium verdedigt tegen indringers. Tegelijkertijd draagt ook het vrouwtje haar steentje aan de relatie bij. Zij vertroetelt haar man graag en verzorgt bijvoorbeeld zijn vacht.
Hypothese
“We hebben geconstateerd dat het vrouwtje – vooral na de bevalling – steeds meer bezig is met het onderhouden van haar relatie,” vertelt Dolotovskaya. “Dat wil zeggen dat ze actief haar partner opzoekt en hem in de watten legt. Het mannetje is daarentegen meer betrokken bij de opvoeding en bij conflicten met indringers. Dit is in overeenstemming met een aanvaarde hypothese die stelt dat vrouwtjes zich vooral bezighouden met het verzorgen van hun partner terwijl deze nuttige diensten verleent.”
Evolutionair voordeel
Deze rolverdeling lijkt voor de aapjes goed te werken die het zo jaren met elkaar volhouden. “Deze regeling is blijkbaar gunstig voor beide partners,” zegt Dolotovskaya. Toch is het de vraag wat het evolutionaire voordeel hiervan is. “Niemand weet dat zeker,” vertelt Dolotovskaya desgevraagd. “Dat geldt trouwens niet alleen voor het rode springaapje, maar voor zoogdieren in het algemeen. Er zijn een paar theorieën. Zo kan het zijn dat stelletjes op deze manier samenwerken om zichzelf en hun eigendommen te beschermen. Ten tweede beschermt het mannetje het vrouwtje op deze manier tegen concurrenten. En als laatste kunnen de rode springaapjes zo succesvol hun jongen opvoeden en hen beschermen tegen bijvoorbeeld roofdieren.”
Zowel het mannetje als het vrouwtje bewijzen elkaar dus een dienst. En op die manier moedigen ze elkaar aan om bij elkaar te blijven. Of de aapjes ook daadwerkelijk monogaam zijn, is op dit moment nog onbekend. In vervolgstudies willen de onderzoekers dan ook achterhalen of rode springaapjes daadwerkelijk trouw aan elkaar zijn tot de dood hen scheidt.
