De wetenschap nam ook afgelopen jaar weer een vlucht. Er werd een hoop ontdekt, ontkracht, verklaard, beredeneerd en voorspeld. Teveel om op te noemen. Teveel om te onthouden. Daarom is het – na deel 1 en deel 2 – nu tijd voor het derde deel van ons complete wetenschappelijke jaaroverzicht. Dit zijn de hoogtepunten van de laatste vier maanden van een veelbewogen jaar.
Begin september duikt een interessant paper op waarin onderzoekers vaststellen dat de wetten van de fysica door tijd en ruimte veranderen. Even heel concreet: dat betekent dat de fysische wetten op andere plaatsen en in een andere tijd heel anders zijn. Daaruit volgt dat de fysische wetten minder constant zijn dan gedacht.
God is overbodig
In deze maanden laat Stephen Hawking opnieuw van zich horen. In zijn nieuwste boek The Grand Design verklaart de wetenschapper dat het universum God niet langer nodig heeft: alles is te verklaren en er is geen goddelijke macht meer nodig om het ontstaan van alles uit te leggen. De paus mengt zich niet veel later in het debat door te stellen dat de wetenschap wel degelijk een goddelijke macht nodig heeft. Zonder God zou de zin van het leven niet te vatten zijn.
Luie genen
September bracht ook een perfect excuus met zich mee voor luie mensen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat luiheid en sportiviteit in de genen zit. Drie keer per week sporten? We willen wel, maar de genen werken niet mee!
Beam me up, Scotty!
Het klinkt heel futuristisch, maar werkt anno 2010 al redelijk goed: een apparaat dat deeltjes met behulp van licht verplaatst. Het doet denken aan de transporter die we allemaal kennen uit Star Trek, maar dat is toch nog iets te hoog gegrepen.
Foto’s
Natuurlijk werden er in deze laatste maanden van 2010 ook weer prachtige foto’s gemaakt door de apparatuur van diverse ruimteorganisaties. Wat te denken van het kiekje dat Chandra van de Rosettanevel maakte? Maar ook deze foto van de Lagunenevel mag er zijn.
Robot
De robotica zit ondertussen ook niet stil. Zo ontwikkelen wetenschappers een robot die kan liegen en bedriegen. Natuurlijk is er inmiddels ook een tegenhanger in ontwikkeling: de ethische robot. Of we robots op korte termijn ook op straat tegen kunnen komen, is nog onduidelijk, maar vaststaat dat ze in steeds grotere getale opduiken. Zeker nu onderzoekers een software hebben ontwikkeld die robots in staat stelt om zichzelf voort te planten.
Titanic
Wetenschappers gaan in augustus op expeditie om onderzoek te doen naar de Titanic en de staat waarin deze zich bevindt. Dat levert onder meer een gaaf filmpje en mooie foto’s op.
Spinnetje
Om kippenvel van te krijgen: wetenschappers ontdekken in Madagaskar een enorm web dat aan de spinnensoort Caerostris darwini toebehoort. De draden van een web kunnen een lengte van zo’n 25 meter beslaan. Het grootste web dat de onderzoekers aantroffen was 2,8 vierkante meter groot. De zijde die de spinnen gebruiken om het web te vervaardigen, is supersterk en blijkt het sterkste biologische materiaal dat mensen ooit gezien hebben.
Spray uw trui aan
Nog een technologisch hoogstandje: gesprayde kleding. U sprayt de oplossing met daarin onder meer katoenvezels en polymeer op uw lichaam. U beslist zelf hoe dik u de kleding spuit. En na een dagje zweten kan het kledingstuk gewoon in de wasmachine. Bent u erop uitgekeken? Dan lost u de kleding op en spuit u iets nieuws.
Blunder?
Einstein noemde het zelf zijn ‘grootste blunder’. Anno 2010 blijkt het toch te kloppen: de kosmologische constante is wel nuttig en kan gebruikt worden om donkere energie te verklaren.
Flinke dino
Dinosaurussen zijn gigantisch, maar in 2010 zijn ze nog een beetje gegroeid. Wetenschappers hebben de dieren jarenlang met behulp van fossiele resten en botten gereconstrueerd, maar namen daarbij nooit het allang vergane kraakbeen mee. Maar dat zat er wel! “De meesten (wetenschappers, red.) schatten de hoogte van een dinosaurus door de botten simpelweg op elkaar te stapelen, zonder daarbij rekening te houden met de zachte weefsels die zich ooit in het dier bevonden,” weet onderzoeker Casey Holliday. Dat betekent dat sommige dinosaurussen in werkelijkheid nog eens zo’n dertig centimeter hoger waren.
Allemaal paranormaal?
Kunnen mensen in de toekomst kijken? In zekere zin wel, zo concludeert onderzoeker Daryl Bern in een controversieel paper. Volgens de onderzoeker beïnvloeden gebeurtenissen die nog moeten plaatsvinden ons gedrag.
Slecht leesbaar
Grappig onderzoek van professor Daniel Oppenheimer. Hij concludeert dat slecht leesbare teksten eigenlijk beter zijn, omdat mensen de inhoud ervan beter kunnen onthouden. Is Comic Sans – zonder enige twijfel één van de lelijkste en moeilijkst leesbare lettertypes – toch nog ergens goed voor.
Pessimistische hond
Honden zijn ook altijd een dankbaar onderwerp voor onderzoek. Zo lossen onderzoekers het mysterie van de schuddende natte hond op en blijkt uit onderzoek dat ook honden pessimistisch of optimistisch zijn. Voor wie nieuwsgierig is of zijn of haar hond tot de pessimisten of optimisten hoort: pessimisten zijn vaker betrokken bij ongewenste activiteiten zoals vernielen, in huis plassen en poepen of blaffen. Ook zijn ze sneller angstig.
Voor de klimaatsceptici
Het klimaat is de afgelopen jaren een veelbesproken onderwerp. Klimaatsceptici gaan het ‘gevecht’ graag aan met wetenschappers die de klimaatverandering als een voldongen feit zien. Maar de sceptici hebben er een nieuwe ‘vijand’ bij gekregen: Al_AGW. Deze chatbot neemt het via Twitter tegen de sceptici op. Al_AGW scant het sociale netwerk om de vijf minuten en voorziet mensen die de klimaatverandering in twijfel trekken van een stevig weerwoord. Wie durft?
LHC
De Large Hadron Collider is even voorpaginanieuws wanneer deze een mini-oerknal produceert. De deeltjesversneller reconstrueerde de situatie kort na de oerknal. De onderzoekers hopen zo meer te weten te komen over het ontstaan van het heelal.
Buitenaards leven?
De wetenschap speelt zichzelf helemaal in de picture als NASA eind november een persconferentie aankondigt die de wereld van de astrobiologie op zijn kop zou zetten. Er wordt volop gespeculeerd. Het blijkt uiteindelijk te gaan om een aardse, buitengewone levensvorm: de bacterie Halomonadaceae. Elk organisme dat we totnogtoe kennen, is opgebouwd uit waterstof, koolstof, stikstof, fosfor, zwavel en zuurstof. Maar deze bacterie kan fosfor vervangen door arsenicum. Het leven is dus veel flexibeler dan gedacht en dat verbreedt de zoektocht naar buitenaards leven. “De definitie van leven is zojuist uitgebreid,” merkt expert Ed Weiler op. “Wanneer we onze inspanningen om leven in het zonnestelsel te vinden voortzetten, moeten we ruimer gaan denken en leven dat we niet kennen in overweging nemen.” Nog geen week na de bekendmaking ligt NASA al onder vuur: de ruimtevaartorganisatie zou het hele verhaal hebben overdreven en het experiment zou niet kloppen.
Dit zijn de hoogtepunten van september tot en met december 2010. Benieuwd naar die van 2011? Blijf Scientias dan ook volgend jaar volgen!
