Er vindt een brute moord plaats in een steegje. Direct wordt er een verdachte gearresteerd. Niet veel later vinden rechercheurs het DNA van de verdachte op de desbetreffende plek. Is de zaak opgelost? Voor de rechter waarschijnlijk wel, maar toch kan DNA-onderzoek falen.
In een uitgebreid artikel op Frontline wordt uit de doeken gedaan hoe DNA als bewijs gebruikt wordt en wat er mis kan gaan. De risico’s van DNA als bewijsmateriaal zijn onvoldoende bekend, terwijl wereldwijd dagelijks mensen achter de tralies verdwijnen doordat hun genetische materiaal op de plek van een misdaad is aangetroffen.
Loci
Eén van de risico’s is dat bij forensisch onderzoek niet het volledige DNA-profiel van de verdachte wordt vergeleken met het aangetroffen DNA op het plaats delict. In laboratoria focussen experts zich op 13 plaatsen – zogenoemde loci – in het DNA. Iedere locus bevat twee allelen (=varianten), namelijk één variant van moeder en eentje van vader. Onder een elektroferogram zien deze allelen er als pieken uit, die van persoon tot persoon verschillen. De helft van deze pieken lijken op die van familieleden, maar we delen ook altijd enkele pieken met vreemden. De kans dat twee personen 13 identieke loci heeft is echter kleiner dan één op een biljoen.
Helaas vinden onderzoekers nooit perfect DNA-bewijsmateriaal op het plaats delict. Omdat DNA afbreekt, zijn sommige loci zwak. Hierdoor is het lastig om een honderd procent match te vinden.
Missende klok
En er zijn andere problemen. Wetenschappers weten nog steeds niet hoe DNA kan reizen. De cellen in het menselijk lichaam bevatten DNA en we laten DNA achter als we van plek naar plek gaan. In sommige omstandigheden is het mogelijk dat DNA op een plek belandt waar we zelf nooit zijn geweest. Daarnaast kunnen onderzoekers niet achterhalen hoe oud DNA is. Wellicht is het materiaal zes maanden voor de misdaad op het plaats delict terechtgekomen en is de verdachte daarom de sjaak.
Verbeteringen
Om te voorkomen dat de verkeerde personen worden opgepakt, willen laboratoriummedewerkers het liefst meerdere monsters ontvangen. Daarnaast worden de technieken steeds beter. In de toekomst kunnen laboratoria het DNA van een enkele cel in kaart brengen. Toch blijft het een feit dat ieder lab DNA anders interpreteert en dat daardoor misschien wel de verkeerde personen veroordeeld zijn. Tijd om DNA als bewijsmateriaal opnieuw onder de loep te nemen?
