Niet het conflict in Syrië, maar een veranderend klimaat was verantwoordelijk voor de zandstorm die het Midden-Oosten in 2015 trof.
In augustus 2015 werden grote delen van Syrië, Libanon, Turkije, Egypte, Jordanië, Israël en de Palestijnse gebieden getroffen door een zware zandstorm. Duizenden mensen kregen luchtwegproblemen en meerdere mensen stierven. Vliegtuigen werden aan de grond gehouden.
Klimaatfactoren
De dodelijke zandstorm werd toegeschreven aan het conflict in Syrië. Door veranderingen in landgebruik en -bedekking, militair verkeer over zandwegen en boeren die hun landerijen verlieten en deze dus niet langer beregenden zou het zand het luchtruim hebben gekozen. Maar nieuw onderzoek toont nu aan dat de zandstorm andere oorzaken heeft. Niet het Syrische conflict, maar een veranderend klimaat lag aan de zandstorm ten grondslag.
Vegetatie
Tot die conclusie komen onderzoekers na een uitgebreid onderzoek. Allereerst keken ze naar de landbedekking in het Midden-Oosten. Zo gingen ze na of het Syrische conflict inderdaad had geleid tot veel minder vegetatie. “Deze observaties vertelden ons dat de Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) – die aangeeft hoe ‘groen’ het oppervlak is, oftewel hoeveel vegetatie er is – niet abnormaal laag was,” vertelt onderzoeker Elie Bou-Zeid. “Dus niets wees erop dat er tijdens deze periode minder groen was of landbouw werd bedreven dan normaal.” Sterker nog: in het door de zandstorm getroffen gebied was in 2015 veel meer vegetatie te vinden dan tussen 2007 en 2010 of 2001 en 2007 gemiddeld het geval was.
Het weer
Vervolgens keken de onderzoekers naar de temperatuur, luchtvochtigheid en windsnelheid. En al snel moesten ze concluderen dat de zandstorm ontstond in een periode met ongebruikelijke weersomstandigheden. De zomer van 2015 was ongebruikelijk warm en droog (in vergelijking met de afgelopen twintig jaar). Hierdoor was er meer zand beschikbaar. “Het land dat niet bedekt was met vegetatie was veel droger en dus was het gemakkelijker om daar zandkorrels aan te onttrekken.” Daarnaast was er in de zomer van 2015 sprake van ongebruikelijke windpatronen. “Normaal gesproken worden deze zandstormen ergens tussen Syrië en Irak gecreëerd en naar het zuiden gevoerd, maar tijdens deze periode leidden de windpatronen naar het westen.” De draaiende wind leidde tot meer frictie op de grond, waardoor nog meer zand loskwam. Dat zand bewoog zich westwaarts en kwam uiteindelijk in hoge concentraties neer op de dichtbevolkte kust van het oostelijke deel van het Middellandse Zeegebied.
De onderzoekers benadrukken dat het heel belangrijk is om de oorzaken van de zandstorm helder te hebben. “Als de oorzaak van de storm een menselijk conflict was, dan verdwijnt die oorzaak als het conflict eindigt en is alles weer goed,” stelt Bou-Zeid. Maar nu het onderzoek aantoont dat de zandstorm klimaatgerelateerd is, kunnen we verwachten dat dit probleem zich in de toekomst vaker aan gaat dienen. Want als het Midden-Oosten – door toedoen van klimaatverandering – droger wordt, zullen extreme zandstormen zoals die in 2015 gebruikelijker worden.
