Het dolfijnentoerisme neemt toe en daar liggen de dolfijnen letterlijk wakker van.
Op vakantie naar een tropisch oord om daar dolfijnen te spotten of met dolfijnen te zwemmen, klinkt dat niet aantrekkelijk? Het afgelopen decennium groeide het dolfijnentoerisme aanzienlijk en dit beïnvloedt het gedrag en de gezondheid van de dieren. Veel toeristen weten niet dat dolfijnen overdag in de baai aanwezig zijn om te slapen, in plaats van als selfiemagneet te dienen.
Verstoord slaapritme
Bootexcursies om dolfijnen te spotten of met dolfijnen te zwemmen hebben een nadelig effect op het gedrag, de gezondheid en mogelijk de overleving van de dieren. Onderzoekster Maddalena Fumagalli van de Universiteit van Otago, Nieuw Zeeland publiceerde laatst een artikel waaruit blijkt dat toeristen in Egypte langsnuitdolfijnen voortdurend storen in hun ‘nacht’rust. Dit is echter een wereldwijd probleem. Over de hele wereld zien onderzoekers dat dolfijnentoerisme het slaapritme van de dieren verstoort. Daarnaast verstoort het ook ander natuurlijk gedrag, zoals jaaggedrag en voortplantingsgedrag. Onderzoekers zijn daarom bezorgd over het welzijn van de dieren.
In de baai
De tuimelaar en de langsnuitdolfijn komen wereldwijd het meest met toeristen in aanraking en hebben daarom het meest te lijden. Deze soorten jagen gedurende de nacht of in de vroege ochtend en namiddag. Hiervoor vertrekken ze richting open zee om daarna terug te keren naar ondiepe baaien of lagunes. Daar rusten ze gedurende de dag uit.
Slapen
Dolfijnen slapen op een bijzondere manier; ze zijn in staat om hun hersenhelften om beurten te laten slapen. Dit is belangrijk omdat ze regelmatig boven water moeten komen om adem te halen en omdat ze alert moeten blijven voor roofdieren. Tijdens deze ‘halfslaap’ lijkt het alsof de dieren wakker zijn, maar als je goed oplet zie je het verschil. Dolfijnen slapen in kleine groepen en bewegen dan traag door het water, zonder te springen of geluiden te maken. Ook hebben de dieren één oog dicht.
Het onderzoek
Reisorganisaties zoeken herhaaldelijk specifieke dolfijnen of dolfijnpopulaties op en verstoren, zonder dat zij het beseffen, hiermee het slaapgedrag van deze dieren. Maddalena en haar collega’s onderzochten verschillende locaties in Egypte; locaties waar regels bestaan over de mate van mens-dolfijn interacties en locaties zonder deze regels. Op locaties zonder regels benaderen boten of zwemmers de dolfijnen voortdurend en vertonen de dieren hierdoor minder ‘halfslaap’.
Afname van het aantal dolfijnen
Wanneer slapende dolfijnen worden verstoord, vallen de groepen uiteen en gaan dolfijnen spronggedrag vertonen. Dit wordt door toeristen gezien als nieuwsgierigheid en vrijwillige speelsheid. Spronggedrag heeft echter puur en alleen een communicatieve en sociale functie onder dolfijnen en heeft niets te maken met vrijwillige interacties met mensen. Dolfijnen hebben waarschijnlijk beschutte baaien of lagunes nodig om uit te rusten. Volgens onderzoeker Julian Tyne trekken dolfijnen daarom niet weg uit de baai wanneer deze overspoeld wordt door toeristen. Julian en zijn collega’s zagen dit in 2015, toen ze een studie deden naar langsnuitdolfijnen in Hawaii. Ze zagen dat de dieren niet buiten de baai slapen en ze verwachten dat dit komt omdat er buiten de baai geen veilige beschutte plaatsen zijn voor de dolfijnen. Daarnaast zagen ze ook dat de populatiegrootte van de dolfijnen afneemt, naarmate toeristen de baai intensiever bezoeken. De afname van het aantal dolfijnen kan komen doordat de dieren te moe zijn om te jagen, hierdoor minder fit zijn en zich minder voortplanten.
In 2016 heeft de NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) een wetsvoorstel gedaan in de VS, om zwemmen met dolfijnen te verbieden in de Hawaïaanse kustgebieden. In dit wetsvoorstel moeten zwemmers en boten voortaan op minimaal 45 meter afstand van dolfijnen blijven. Veel reisorganisaties zijn tegen dit wetsvoorstel. Ze geven aan dat het lastig is om de dolfijnen bij de boten weg te houden en dat toeristen de dieren van dichtbij willen zien. Het wetsvoorstel gaat de reisorganisaties inkomsten kosten. Het is dan ook de vraag of het wetsvoorstel onder het huidige bewind doorgevoerd wordt.
Verbod
Moeten we het zwemmen met dolfijnen dan helemaal verbieden? Maddalena stelt voor om het niet compleet te verbieden, maar om het toerisme te reguleren. Reisorganisaties mogen dan bijvoorbeeld een deel van de baai niet gebruiken, zodat dolfijnen in dat gebied kunnen slapen. Ook moet er een grens komen voor het aantal bootexcursies en dolfijnzwemmers per dag. Maddalena en haar team zagen dat deze manier van reguleren in Egypte de dagelijkse interactie tussen mens en dolfijn halveert. Hierdoor kregen de dieren meer rust. Bovendien pleit de onderzoekster voor educatie, waarbij toeristen leren over de ecologie en het natuurlijk gedrag van dolfijnen. Dit zal leiden tot een positieve houding van toeristen tegenover natuur, wilde dieren en conservatie.
Al met al is het dus verstandig om het tripje ‘zwemmen met dolfijnen’ over te slaan, of anders meer moeite te steken in het kiezen van de juiste reisorganisatie. Reisorganisaties die adverteren met een honderd procent ‘dolfijn-garantie’ zijn waarschijnlijk niet de meest dolfijnvriendelijkste. Reisorganisaties die educatie aanbieden of adverteren met ‘eco-tourism and conservation’ zijn wellicht een betere keus. Alleen met goede regelingen en verstandige toeristen houden we toerist en dolfijn gelukkig.
Marije van der Kamp (1994) rondt nu een master Neuroscience and Cognition aan de Universiteit Utrecht af en heeft hiervoor een bachelor Biologie gedaan aan Wageningen UR. Momenteel focust zij op wetenschapscommunicatie en -educatie en heeft zij het bovenstaande artikel geschreven voor het vak Public Science Communication. Ze hoopt na haar afstuderen een baan te vinden binnen de wetenschapscomunicatie en/of -educatie.
