Doorbraak: kleurstof doodt malariaparasieten razendsnel

Enige nadeel? Ook je urine wordt er blauw van.

Een internationaal team van onderzoekers – waaronder ook wetenschappers van het Radboud UMC – heeft een veelbelovende manier ontdekt om de malariaparasiet te bestrijden. De kleurstof methyleenblauw blijkt de parasieten met ongekende snelheid te doden: binnen twee dagen zijn patiënten genezen én kunnen ze de parasiet niet meer doorgeven als ze opnieuw door een mug worden gestoken.

Huidige medicatie
Op dit moment wordt malaria bestreden door klamboes en insecticiden in te zetten. Daarnaast zijn er ook medicijnen die ingezet kunnen worden als iemand de parasiet reeds onder de leden heeft. Maar die malariamedicijnen – een combinatietherapie met artemisinine – staan onder druk: steeds meer malariaparasieten blijken resistent. Een ander nadeel van de combinatietherapie is dat deze de verspreiding van malaria nauwelijks tegengaat, doordat de parasieten ook na behandeling nog enige tijd in het lichaam blijven. Het betekent dat de patiënt zelfs als deze succesvol behandeld is nog een bron van malaria blijft en de ziekte kan verspreiden als deze opnieuw door een mug wordt gestoken (zie kader).

Malariaparasieten delen zich in de rode bloedcellen van een patiënt. Hierbij ontstaan mannelijke en vrouwelijke geslachtscellen (gametocyten genoemd) van de parasiet. Als een nieuwe mug de patiënt steekt, zuigt hij die gametocyten op. In de maag van de mug vindt vervolgens een bevruchting plaats. De pasgeboren parasieten banen zich een weg naar de speekselklieren van de mug en zodra deze een nieuw slachtoffer bijt, haasten de parasieten zich het lichaam van een nieuwe gastheer in. En dan begint de cyclus weer opnieuw.

Kleurstof
Wat hebben de onderzoekers nu gedaan? Ze voegden methyleenblauw – een kleurstof die in het laboratorium gebruikt wordt om dode van levende cellen te onderscheiden – toe aan de combinatietherapie met artemisinine. En de kleurstof bleek ervoor te zorgen dat patiënten binnen 48 uur niet meer in staat waren om nieuwe muggen met de malariaparasiet op te zadelen. Ter vergelijking: patiënten die geen methyleenblauw ontvingen, bleven minimaal een week lang besmettelijk voor muggen. “Opvallend was dat de mannelijke parasieten nog sneller uit de bloedbaan verdwenen dan de vrouwelijke parasieten,” merkt onderzoeker Teun Bousema op.

Effectief
Het onderzoek wijst dus uit dat de inzet van methyleenblauw effectief is. “Methyleenblauw heeft veel potentie omdat het de malariaverspreiding al kort na behandeling kan voorkomen,” vertelt Bousema. “Daarnaast zijn er aanwijzingen dat methyleenblauw ook goed werkt tegen malariastammen die resistent zijn tegen bestaande middelen.” Bijkomend goed nieuws is dat de kleurstof veilig is en geen nare bijwerkingen heeft. Het enige nadeel is dat het ook de urine van patiënten blauw maakt. “Dat zouden we op lange termijn moeten oplossen, want het zou kunnen dat dit mensen tegenhoudt het te gebruiken.”

Al met al is het onderzoek veelbelovend. Zeker als je bedenkt dat er – ondanks de maatregelen die de afgelopen jaren zijn genomen om malaria te bestrijden – nog altijd zo’n 430.000 mensen per jaar aan de ziekte overlijden. De meeste slachtoffers wonen in Afrika en meestal gaat het om kinderen.

Bronmateriaal

"Kleurstof doodt ongekend snel malariaparasieten" - Radboud UMC

Afbeelding bovenaan dit artikel: nuzree / Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd