Draaikolknevel gloeit op nieuwe Chandra-foto

chandra-groot

De Draaikolknevel is een indrukwekkend sterrenstelsel, dat er in visueel licht magistraal uitziet. Maar in röntgenstraling gaat het nog net een stapje verder. Dan verdwijnen de stofwolken als sneeuw voor de zon.

De Draaikolknevel is een sterrenstelsel op een afstand van 25 miljoen lichtjaar bij de aarde vandaan. Ondanks deze kleine afstand behoort dit sterrenstelsel niet tot de Lokale Groep. Wetenschappers vermoeden dat ons eigen Melkwegstelsel vanaf een afstandje erg op de Draaikolknevel (M51) lijkt.

Wetenschappers hebben een foto van de Draaikolknevel, gemaakt door de Hubble-telescoop, gecombineerd met een röntgenfoto van hetzelfde object. Het resultaat is deze compositiefoto. De röntgenstraling is paars, de optische data van de Hubble-telescoop zijn weergegeven in het groen, rood en blauw.

De Draaikolknevel in normaal licht. Deze foto is gemaakt door de Hubble-ruimtetelescoop.
De Draaikolknevel in normaal licht. Deze foto is gemaakt door de Hubble-ruimtetelescoop.
Bijzondere dubbelsterren
Wie de foto in zichtbaar licht vergelijkt met de röntgenfoto, ziet dat er veel opvallende röntgenbronnen zichtbaar zijn. Vaak zijn dit röntgendubbelsterren. Een röntgendubbelster is een systeem met twee sterren, waarvan één ster een compact object is. Dit is bijvoorbeeld een neutronenster of een zwart gat. De begeleidende ster draagt materie over naar het compacte object. Deze materie wordt versneld en bereikt een temperatuur van miljoenen graden Celsius, waardoor er veel röntgenstraling vrijkomt. Vandaar dat het Chandra-observatorium deze objecten makkelijk spot op miljoenen lichtjaren afstand.

400 röntgenbronnen
Wetenschappers hebben de compositiefoto geanalyseerd en beweren dat minimaal tien röntgendubbelsterren in M51 systemen zijn met minimaal één zwart gat. In acht van deze systemen zijn de begeleidende sterren veel massiever dan onze eigen zon. In totaal bestaat M51 uit 400 röntgenbronnen. Op de foto zijn in totaal 500 röntgenbronnen zichtbaar, waarvan er dus 100 voor of achter het sterrenstelsel bevinden.

Explosief gebied
Linksboven op de foto is een begeleidend sterrenstelsel te zien, die M51 op een gegeven moment volledig zal absorberen. In de omgeving van deze samensmelting wordt gas en stof flink door elkaar geschud, waardoor er veel nieuwe sterren worden geboren. De meest massieve jonge sterren verstoken hun waterstof razendsnel en storten binnen enkele miljoenen jaren na hun geboorte in. Hierdoor ontstaan er neutronensterren of zwarte gaten. Dit verklaart waarom er dicht in de buurt van het begeleidende sterrenstelsel veel röntgendubbelsterren zichtbaar zijn.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd