Drie mogelijk leefbare planeten ontdekt in onze achtertuin

De beste plek om op zoek te gaan naar buitenaards leven? Deze drie zojuist ontdekte mogelijk leefbare planeten rond een ultrakoele dwerg!

Met behulp van de TRAPPIST-telescoop van de ESO-sterrenwacht hebben onderzoekers drie nieuwe planeten ontdekt. De planeten draaien om een ster die slechts veertig lichtjaar van onze aarde verwijderd is.

De planeten
De drie planeten zijn qua grootte én temperatuur vergelijkbaar met de aarde en Venus. Twee van de drie planeten hebben omlooptijden van respectievelijk 1,5 en 2,4 dagen. Van de derde planeet is de omlooptijd niet exact bekend, deze ligt waarschijnlijk tussen de 4,5 en 73 dagen. “Met zulke korte omlooptijden moeten de planeten zich twintig tot honderd keer zo dicht bij hun ster bevinden als de aarde bij de zon,” vertelt onderzoeker Michaël Gillon. “Qua schaal lijkt de structuur van dit planetenstelsel meer op het manenstelsel van Jupiter dan op het zonnestelsel.”

Een artistieke impressie laat de ultrakoele dwerg en twee van zijn planeten vanaf het oppervlak van de derde planeet zien. Afbeelding: ESO / M. Kornmesser.
Een artistieke impressie laat de ultrakoele dwerg en twee van zijn planeten vanaf het oppervlak van de derde planeet zien. Afbeelding: ESO / M. Kornmesser.

De ster
De afstand tussen de planeten en hun moederster is dus klein. Toch ontvangen de twee binnenste planeten respectievelijk maar vier en twee keer zoveel straling als de aarde. Dat heeft alles te maken met het feit dat de ster een ultrakoele dwerg is. Dat betekent dat deze ster veel koeler, roder en zwakker is dan de zon. Het is voor het eerst dat rond zo’n ultrakoele dwerg planeten zijn ontdekt. “Dit betekent werkelijk een fundamentele verandering in onze kijk op de populatie van planeten en onze zoektocht naar leven in het heelal,” laat onderzoeker Emmanuël Jehin weten. “Tot nu toe was het bestaan van zulke ‘rode werelden’ rond ultrakoele dwergsterren een zuiver theoretische kwestie. Maar nu hebben we bij zo’n zwakke rode ster niet één planeet ontdekt, maar een compleet stelsel van drie planeten!”

Een leefbare zone is een denkbeeldige zone rond een ster. In die zone valt genoeg sterlicht (en warmte) om te voorkomen dat water op een eventuele planeet in die zone bevriest. Maar weer niet zo veel sterlicht (en warmte) dat water op een eventuele planeet in die zone verdampt. In andere woorden: als er in een leefbare zone een planeet te vinden is, kan er op het oppervlak van die planeet vloeibaar water (een belangrijk ingrediënt voor leven zoals wij dat kennen) aanwezig zijn.

Leefbare zone
Zoals gezegd bevinden de binnenste twee planeten zich dus heel dicht bij hun ster. Sterker nog: ze staan dichter bij de ster dan de leefbare zone (zie kader). Toch is het goed mogelijk dat delen van deze planeten leefbaar zijn. De derde planeet ontvangt waarschijnlijk minder straling van de zon, maar kan zich wel eens net in de leefbare zone bevinden.

Op jacht naar leven
En daarmee kunnen we de onlangs ontdekte planeten voor dit moment dus rustig aanduiden als ‘potentieel leefbaar’. Sterker nog: volgens de onderzoekers zijn het de beste doelwitten voor de zoektocht naar leven buiten het zonnestelsel. Gillon legt uit: “Waarom we aardachtige planeten rond de kleinste en koelste sterren in de omgeving van de zon proberen te detecteren? Dat ligt voor de hand: met onze huidige technologie zijn stelsels rond deze kleine sterren de enige plekken waar we leven op een aardachtige exoplaneet zouden kunnen ontdekken. Dus als we leven elders in het heelal willen ontdekken, moeten we daar beginnen met zoeken.”

De ultrakoele dwerg en de drie planeten. Afbeelding: ESO / M. Kornmesser / N. Risinger.
De ultrakoele dwerg en de drie planeten. Afbeelding: ESO / M. Kornmesser / N. Risinger.

Om te kunnen achterhalen of er daadwerkelijk leven op deze planeten te vinden is, moeten we nog even geduld hebben. “Dankzij de verschillende reuzentelescopen die momenteel in aanbouw zijn, waaronder ESO’s E-ELT, en de James Webb Space Telescope van NASA, ESA en CSA die in 2018 wordt gelanceerd, zullen we binnenkort in staat zijn om de samenstelling van de atmosferen van deze planeten te onderzoeken – eerst op de aanwezigheid van water, later ook op sporen van biologische activiteit,” vertelt onderzoeker Julien de Wit. “Dat is een belangrijke stap in de zoektocht naar leven in het heelal.”

Nog een artistieke impressie. Hier zie je de ultrakoele dwerg vanuit de omgeving van één van zijn planeten. Afbeelding: ESO / M. Kornmesser.
Nog een artistieke impressie. Hier zie je de ultrakoele dwerg vanuit de omgeving van één van zijn planeten. Afbeelding: ESO / M. Kornmesser.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd