Wie denkt dat een driejarige alleen maar met zichzelf bezig is, heeft het mis: hij komt op voor mensen die onrecht zijn aangedaan.
Dat blijkt uit een nieuw onderzoek. Wetenschappers verzamelden een aantal drie- en vijfjarige proefpersonen en boden deze de kans om objecten die een pop op onrechtmatige wijze verkregen had, weg te nemen. Uit het onderzoek blijkt dat het niet uitmaakt of de kinderen zelf of een ander (in dit geval de tweede pop) slachtoffer van onrecht waren: de kinderen waren in beide gevallen even sterk geneigd om in te grijpen en de objecten bij de dief weg te nemen. En wanneer de stelende pop de objecten van een andere pop had gestolen waren de kinderen bovendien sterk geneigd om de objecten die ze van de dief hadden weggenomen weer aan de rechtmatige eigenaar te geven.
Het onderzoek geeft meer inzicht in de aard van het menselijke rechtvaardigheidsgevoel. Om een samenwerking tussen mensen goed te laten verlopen, is het heel gebruikelijk om mensen die weinig aan de samenwerking bijdragen, maar daar wel van profiteren, te straffen. Uit eerder onderzoek onder samenwerkende chimpansees is gebleken dat ook zij profiteurs straffen, maar alleen wanneer zij zelf direct slachtoffer zijn geworden van de profiteurs. Het experiment met de peuters en kleuters toont aan dat het rechtvaardigheidsgevoel van heel jonge mensen al iets anders werkt. De kinderen straffen de profiteur niet, maar zetten zich in voor het slachtoffer. “Het lijkt erop dat het rechtvaardigheidsgevoel gericht op de schade die slachtoffers ondervinden al vroeg in de kindertijd ontstaat,” zo stellen de onderzoekers.
Volgens de onderzoekers zijn de resultaten van het onderzoek ook heel interessant voor ouders en leerkrachten. “Wat je hiervan kunt opsteken, is dat kinderen die nog niet naar school gaan gevoelig zijn voor de schade die anderen oplopen en dat kinderen wanneer ze de kans krijgen zullen proberen om het slachtoffer te helpen in plaats van de dader te straffen,” vertelt onderzoeker Keith Jensen. Wanneer een kind de fout ingaat en anderen schade berokkent, is het wellicht beter om het kind niet te straffen, maar te wijzen op de pijn die het bij het slachtoffer veroorzaakt heeft en te bespreken wat het kind kan doen om die pijn weg te nemen of te verminderen.
