Ondanks de bekende gezondheidsrisico’s, komen transvetten nog steeds in ons voedsel voor. En dat moet anders.
Transvetten worden ook wel slechte vetten genoemd. En die bijnaam heeft het niet voor niets. Ze vormen namelijk een bekende risicofactor voor hartaandoeningen. Ondanks dat de hoeveelheid transvetten in voedsel ondertussen flink is teruggeschroefd, komen ze nog steeds in verscheidende gebak en snacks voor. De WHO schat dat de inname van transvetten er elk jaar voor zorgt dat meer dan 500.000 mensen aan hart- en vaatziekten komen te overlijden. Doden die we kunnen voorkomen als er een algeheel verbod op komt, zo bepleiten onderzoekers.
Transvetten
Laten we allereerst wat dieper in gaan op wat transvetten precies zijn en wat ze in ons voedsel doen. “Er zitten verschillende soorten transvetten in voedingsmiddelen,” vertelt onderzoeker Matti Marklund aan Scientias.nl. “Sommige zijn van nature aanwezig in producten van herkauwers, bijvoorbeeld in melk, vlees en boter. Andere zijn een bijproduct van het bewerkingsproces waarbij plantaardige oliën en vetten industrieel gedeeltelijk gehard worden.” Hierdoor gaan de vetten langer mee en kunnen ze gebruikt worden voor het produceren van bijvoorbeeld harde margarine, frituurvet, gebak en koekjes. “Deze industriële bronnen van transvetten worden gebruikt om productiekosten te verlagen of om de textuur, smaak en houdbaarheid van voedsel te verbeteren,” aldus Marklund.
Gevaarlijk
Maar deze transvetten zijn niet zo onschuldig als dat je misschien denkt. Ze zijn namelijk schadelijker dan verzadigde vetten en verhogen het ‘slechte’ en verlagen het ‘goede’ cholesterol. “Een hogere inname van transvetten kan dus leiden tot een verhoogd risico op hartaandoeningen,” zegt Marklund. “Bovendien zijn er aanwijzingen dat ze verband houden met ontstekingen en het risico op diabetes type 2.”
Vermijden
Ondanks dat het verwerken van transvetten in Nederland flink is teruggeschroefd, bevat eten altijd wel wat transvetten. De WHO adviseert de inname van transvetten te beperken tot 1% van de totale energie-inname. Voor een vrouw die 2000 kCal per dag binnenkrijgt, gaat het dan om 2 gram transvet per dag. Voor een man die 2500 kCal per dag nuttigt, gaat het om maximaal 3 gram. Maar beter is het natuurlijk om helemaal geen transvetten meer binnen te krijgen. Het volledig vermijden van transvetten is echter niet eenvoudig. Het is moeilijk na te gaan of een product transvet bevat omdat het voor fabrikanten niet verplicht is om het op een etiket te vermelden.
Australië
In een nieuwe studie bepleiten onderzoekers dat een algeheel verbod op transvetten het meest wenselijk is. We hebben ze eigenlijk ook helemaal niet nodig; er zijn genoeg gezondere alternatieven die verder geen nadelig effect hebben op de kosten of smaak van het voedsel. In de studie berekende het onderzoeksteam wat de gezondheidsvoordelen en de potentiële kosten van een dergelijk verbod op transvetten in een land als Australië zou zijn. “Aangezien de gemiddelde inname van transvetten in Australië laag is in vergelijking met andere landen, waren we nieuwsgierig hoe groot de voordelen van een algeheel verbod op transvetten voor de gezondheid zou zijn,” licht Marklund toe.
De cijfers
De cijfers liegen er niet om. Zo blijkt dat een dergelijk verbod in de eerste tien jaar al ongeveer 2.000 doden en 10.000 hartaanvallen zou kunnen voorkomen. Daarnaast blijven er tot wel 42.000 levens bespaard tijdens het leven van een volwassen persoon (de periode vanaf het moment waarop het verbod begint tot het moment waarop een individu sterft of 100 jaar oud is geworden). De kosten schatten de onderzoekers rond de 22 miljoen Australische dollar gedurende de eerste tien jaar en 56 miljoen gedurende een volwassen mensenleven. Daarnaast wordt er ook veel geld bespaard, omdat er minder mensen met hart- en vaatziekten in het ziekenhuis belanden. De onderzoekers schatten de besparingen op de kosten in de gezondheidszorg – vergeleken met geen verbod – op 80 miljoen Australische dollar over de eerste tien jaar en 538 miljoen over een heel mensenleven.
Ongelijkheid
Het zijn dus best flinke bedragen waar we het over hebben. “Onze studie suggereert dat zelfs landen als Australië, waar de inname van transvetten laag is, een verbod op industriële transvetten de volksgezondheid kan verbeteren,” concludeert Marklund. “De meeste winst is er te halen bij sociaaleconomisch achtergestelde groepen en Australiërs die in voorsteden wonen. Een verbod kan helpen om de ongelijkheid op gezondheidsgebied te verminderen.”
Aan banden leggen
De onderzoekers uit deze studie zijn overigens niet de enige die afscheid willen nemen van transvetten. Ook de WHO heeft al eerder bekend gemaakt transvetten in de ban te willen doen. De WHO heeft dan ook een plan opgesteld om de industrieel vervaardigde transvetten langzaam uit ons voedsel te verdrijven. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie moet het publiek zich bewust worden van de gezondheidsrisico’s, terwijl overheden het gebruik van transvetten moeten monitoren en indien nodig aan banden moeten leggen. Daarnaast moet het gebruik van gezondere vetten en oliën gepromoot worden.
Maar je kunt ook zelf iets doen. Wil je je inname van transvetten tot een minimum beperken, kijk dan goed op de etiketten van verpakt voedsel voordat je iets koopt. Hoewel het voor fabrikanten dus niet verplicht is om transvet op het etiket te vermelden, kun je wel achterhalen of een product al dan niet transvetten bevat. “Alle producten die bij de ingrediënten ‘plantaardig vet, gedeeltelijk gehard’ of ‘gehydrogeneerd vet’ hebben staan, bevatten transvetten,” zegt Markland. En dus kun je in dat geval misschien maar beter iets anders kiezen.
