Stemmen op uw favoriete politieke partij? Dat is heel simpel: er is namelijk maar één keuzemogelijkheid. Maar erg veel informatie geeft deze manier van stemmen niet. Hoogleraar Harrie de Swart stelt een nieuwe methode voor: een beoordeling van alle kandidaten.
Het vertrouwde ‘meeste stemmen gelden’ heeft veel kwalijke eigenschappen en is zowat het slechtste mechanisme om een keuze uit drie of meer alternatieven te maken, stelt De Swart. Daarom is er in de loop van de tijd een aantal alternatieven ontwikkeld die veelal beter zijn, zij het niet volmaakt. Al deze mechanismen gaan ervan uit dat de kiezer een volgorde van voorkeur over de verschillende alternatieven in zijn hoofd heeft. Maar wie kijkt naar de manier waarop in de praktijk bij wedstrijden een winnaar, een tweede en derde kandidaat wordt gekozen, dan gebeurt dat niet doordat de juryleden een volgorde van voorkeur voor de kandidaten geven. In plaats daarvan geven zij een evaluatie van elke kandidaat.
Stel, zes personen vertegenwoordigen Nederland en mogen een stem uitbrengen. Twee van hen zijn fan van Geert Wilders. De vier anderen stemmen PVDA. Volgens het huidige systeem zou de PVV dan 50 zetels krijgen (eenderde van 150), de PvdA krijgt er 100 (tweederde).
Maar er is een betere mogelijkheid. Als de zes personen iedere kandidaat mogen beoordelen, komt er misschien wel een andere score uit. De twee PVV-stemmers geven Wilders een ‘4’ (goed) en Cohen van PvdA een ‘3’ (acceptabel). De vier PvdA-stemmers geven Cohen een ‘6’ (de maximale score) en Wilders een ‘1’ (verwerpelijk). De punten worden bij elkaar opgeteld: 42. 150 delen door 42 en er komt 3,57 uit. Wilders heeft in totaal 12 punten gekregen, Cohen 30 punten. Afgerond komt de PVV uit op 43 zetels, de PvdA op 107 zetels.
Evaluaties geven van elke kandidaat of partij heeft veel voordelen: zo kunt u als kiezer bijvoorbeeld uitdrukken dat u twee of meer kandidaten dezelfde evaluatie geeft, en dat u de ene kandidaat niet alleen prefereert boven de andere, maar ook in welke mate.
