Een koud kunstje tegen zeeziekte

zeeziek

Wat kan beginnen als een gezellige boottocht kan eindigen in algehele misère: zeeziekte. Er zijn veel middeltjes te krijgen tegen zeeziekte, maar de zoektocht naar hét medicijn is nog altijd gaande. Amerikaanse wetenschappers hebben nu iets nieuws bedacht tegen zeeziekte: koel gas in uw oren. Zou dit de oplossing kunnen zijn waardoor we zonder knoop in onze maag aan boord kunnen stappen?

De Amerikaanse arts Jay W. Katz is specialist op het gebied van balansstoornissen en evenwicht. Hij heeft patent aangevraagd op een apparaatje dat koel gas van tussen de 15 en 23 graden Celsius in uw oor brengt. Het apparaatje bestaat uit een oorstukje met een kanaaltje waardoor het gekoelde gas naar uw binnenoor wordt gebracht. Het oorstukje wordt volgens de wetenschappers comfortabel om te dragen, omdat het helemaal naar uw oor wordt gevormd. Vervolgens hoeft u er niet meer naar om te kijken; het apparaatje houdt zelf het gas op de juiste temperatuur en weet precies wanneer uw evenwichtsorgaan afgekoeld moet worden. Het apparaatje lijkt een gemakkelijke oplossing voor het eeuwigdurende probleem van zeeziekte en andere vormen van bewegingsziekte. Koel gas in uw oor lijkt in eerste instantie een wat willekeurige oplossing tegen zeeziekte. Maar wanneer u weet dat uw evenwichtsorgaan zich in uw binnenoor bevindt, klinkt het al logischer. Zeeziekte zit namelijk ‘tussen de oren’, en het evenwichtsorgaan heeft daar alles mee te maken.

Het evenwichtsorgaan verdoofd
Wanneer koud gas in uw oor wordt gespoten, bereikt dit uw evenwichtsorgaan. Het evenwichtsorgaan bevindt zich namelijk in het binnenoor. Het evenwichtsorgaan bevat drie ‘halfcirkelvormige kanalen’ die mede verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van zeeziekte. Ze zijn zo gevormd dat ieder kanaaltje één vorm van beweging kan waarnemen; op en neer bewegen (zoals ja knikken), heen en weer bewegen (zoals nee schudden) en naar links of rechts kantelen. Al deze bewegingen komen voor op een boot. Uw evenwichtsorgaan geeft informatie over de bewegingen door aan uw hersenen via de evenwichtszenuw. Het apparaatje dat bedacht is, verdooft als het ware uw evenwichtsorgaan door het te verkoelen. In de drie kanaaltjes van uw evenwichtsorgaan zitten vloeistof en microscopisch kleine haartjes. Wanneer u beweegt, komt de vloeistof in beweging. De vloeistof ‘botst’ dan tegen de haartjes aan. Deze haartjes geven informatie over die ‘botsing’ aan uw hersenen; u snapt dan hoe u aan het bewegen bent. Wanneer uw evenwichtsorgaan wordt afgekoeld, wordt de vloeistof in de kanaaltjes minder beweeglijk. Uw hersenen ontvangen dan dus minder informatie vanuit uw evenwichtsorgaan.

Al misselijk? Foto: Brooke (cc via Flickr.com).
Al misselijk? Foto: Brooke (cc via Flickr.com).

Het sensorisch conflict
Deze vermindering van informatie is essentieel voor het vermijden van zeeziekte. Zeeziekte ontstaat doordat uw hersenen in de war raken door tegenstrijdige informatie. Dit noemt men het ‘sensorisch conflict’. Op de boot kunt u dit zien als volgt: uw evenwichtsorgaan stuurt heel veel signalen naar uw hersenen, omdat de boot alle kanten op schommelt. Tegelijkertijd proberen uw ogen positie te bepalen aan de hand van het (meedeinende!) schip. Uw ogen registeren geen beweging, terwijl uw evenwichtsorgaan dit juist wel doet. Het gevolg: uw hersenen raken in de war, en u wordt zeeziek. Wanneer er minder informatie vanuit uw evenwichtsorgaan bij uw hersenen aankomt, zoals bij het gebruik van het apparaatje, heeft u dus minder snel last van alle ellende die hoort bij zeeziekte.

“De misselijkheid die ontstaat bij zeeziekte heeft geen nut en treedt alleen maar op omdat uw hersenen het niet meer snappen”

Over de reling
Alle symptomen van zeeziekte, zoals misselijkheid, overgeven, zweten en bleek zien, ontstaan namelijk uit een reactie op het sensorisch conflict. Normaal gesproken hebben lichaamsreacties een belangrijk nut. Koorts dient er bijvoorbeeld voor dat door de hoge temperatuur bacteriën sneller uit uw lichaam worden verwijderd. En pijn is in feite een waarschuwing dat er iets niet goed gaat met uw lijf, zodat u daar iets aan kan doen. Maar bijvoorbeeld de misselijkheid die ontstaat bij zeeziekte, heeft geen nut. Het treedt alleen maar op omdat uw hersenen het niet meer snappen. Uw hersenen denken dat u zomaar vergiftigd zou kunnen zijn; voor de zekerheid moet daarom uw maaginhoud eruit. Aangezien de symptomen dus geen belangrijke functie hebben om u bijvoorbeeld te waarschuwen en omdat we gewoon willen genieten op ons boottochtje in plaats van over de reling te hangen kunnen we deze dus beter voorkomen! Het apparaatje lijkt hiervoor een logische en slimme oplossing te zijn.

Richt uw blik op de horizon
Helaas zullen we wel nog even op moeten wachten op dit slimme stukje techniek. Het patent op het apparaatje is dit jaar pas aangevraagd, en allerlei onderzoeken zullen nog moeten uitwijzen of het apparaatje echt zo goed werkt als ze wetenschappers beweren.

Voor in de tussentijd weet u nu wat u moet doen: vermijd het sensorisch conflict! Zorg dat uw hersenen geen tegenstrijdige informatie meer binnenkrijgen. Kijk bijvoorbeeld naar de stilstaande horizon, in plaats van naar de binnenkant van de boot. Uw ogen (die zich natuurlijk met u op de bewegende boot bevinden) zullen dan merken dat u beweegt, net zoals uw evenwichtsorgaan. Werkt ook dit niet? Dan wordt het dus een tijdje op het droge verblijven, in de hoop dat dit apparaatje uiteindelijk het wondermiddel zal blijken tegen zeeziekte.

Dit artikel is geschreven door Anouk Haverkamp (22). Ze studeert Science Education and Communication en schreef dit artikel voor het vak Public Science Communication with Multimedia. Na haar studie hoopt ze aan de slag te gaan in de wetenschapscommunicatie.

Bronmateriaal

Google Patenten, publicatienummer US20130123889 A1, 16 mei 2013.
"Motion Sickness" - NHS.uk
Dahlman, J., Sjörs, A., Lindström, J., Ledin, T. and Falkmer, T. (2009) Performance and autonomic responses during motion sickness. Journal of the human factors and ergonomics society, 51:56
Martini, F.H. and Nath, J.L. Fundamentals of anatomy and physiology. Pearson international 8th edition. Unit 3, regulation and control, pg 588-589
Perez Fernandez, R. (2013) The seasickness as marine problem. Journal of marine science, 12:54-68
Riola, J.M. and Pérez, R. (2012) The seasickness phenomenon. Journal of maritime research, Vol IX 2, 67-72
Takeda, N., Morita, M., Horii, A., Nishiike, S., Kitahara, T. and Uno, A. (2001) Neural mechanisms of motion sickness. Journal of medical investigation, vol 48: 44-59
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door alice.d (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd