Een primeur: witte dwerg aapt zwart gat na

witte dwerg

Wetenschappers hebben ontdekt dat een krachtige röntgenstralingpuls die in november 2011 werd waargenomen afkomstig is van een witte dwerg. En dat is heel opvallend: wetenschappers dachten altijd dat alleen zwarte gaten in staat waren tot het produceren van dergelijke pulsen.

Op 11 november 2011 namen onderzoekers met behulp van een röntgentelescoop in het internationale ruimtestation een puls van röntgenstraling waar. De puls was afkomstig uit de Kleine Magelhaensewolk, die zich op zo’n 160.000 tot 200.000 lichtjaar van de aarde bevindt.

Helder
De puls was opvallend helder en onderzoekers namen direct aan dat deze door een zwart gat werd geproduceerd. Maar nader onderzoek wees uit dat de temperatuur van de straling bijzonder laag was en dat de puls onmogelijk door een zwart gat kan zijn veroorzaakt. In plaats daarvan zou een witte dwerg de puls hebben geproduceerd.

WIST U DAT…

…witte dwergen in staat zijn om aardachtige planeten te vernietigen?

Verrassing
Een witte dwerg is een ster die zijn leven er een eind op heeft zitten; in de ster vinden geen kernreacties meer plaats. Meestal zijn ze qua massa vergelijkbaar met die van onze zon, maar het volume van dergelijke sterren is vaak niet groter dan dat van onze aarde. We weten al met al aardig wat van deze uitgebluste sterren, maar blijkbaar hebben ze nog wat verrassingen voor ons in petto. Zo dachten onderzoekers altijd dat witte dwergen niet in staat waren om zulke enorme pulsen röntgenstraling te produceren.

Nucleaire reactie
De onderzoekers bestudeerden de witte dwerg grondig en denken nu wel te kunnen verklaren waarom deze tot het produceren van zo’n krachtige puls röntgenstraling in staat is. De witte dwerg blijkt namelijk om een normale ster heen te draaien. Deze ster heeft een massa die ongeveer tien keer groter is dan die van onze zon en is veel heter en helderder. Materiaal van deze ster verzamelt zich waarschijnlijk op het oppervlak van de witte dwerg en onderging daar een nucleaire reactie. Die reactie zagen wij op aarde als een puls röntgenstraling. “Onze observateis laten zien dat de nucleaire reactie er waarschijnlijk voor zorgde dat de schil materie die zich rond de witte dwerg bevond, werd weggeworpen en toen deze de hete wind van de ster raakte, ontstond een enorme schokgolf die leidde tot de puls die in het ISS werd waargenomen,” legt onderzoeker Phil Charles uit. “Dit was iets wat wij astronomen nog nooit eerder gezien hadden.”

Het onderzoek bewijst dat witte dwergen – onder bepaalde omstandigheden – in staat zijn om zwarte gaten na te apen, zo concluderen de onderzoekers. Het volledige onderzoek verschijnt binnenkort in het blad The Astrophysical Journal.

Bronmateriaal

"How white dwarfs mimic black holes" - Southampton.ac.uk
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door David A. Hardy / PPARC.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd