Voor het eerst freon-40 ontdekt op een plek waar zeker geen aliens wonen

De ontdekking suggereert dat het molecuul niet kan helpen in de zoektocht naar buitenaards leven.

Freon-40 is een organohalogeen. Dergelijke stoffen bestaan uit halogenen (‘zoutvormers’) zoals chloor en fluor, die gebonden zijn aan koolstof en soms ook andere elementen. De verbindingen komen op aarde veelvuldig voor en kunnen op twee manieren ontstaan: door biologische processen in tal van organismen – van schimmels tot mensen – en tijdens industriële processen, zoals de productie van medicijnen.

In de interstellaire ruimte
Met dat in het achterhoofd is het niet zo gek dat onderzoekers het stofje als een ‘verklikker’ van leven beschouwden: het is zo’n molecuul dat op aarde ontstaat bij de gratie van organismen. En als we het op andere planeten of manen aantreffen, is het een sterke aanwijzing dat daar ook leven is. Een logische redenering. Maar wel eentje die nu de prullenbak in kan. Onderzoekers hebben het molecuul namelijk voor het eerst daadwerkelijk in de interstellaire ruimte aangetroffen. En wel op plekken waar onmogelijk leven kan zijn.

Dubbelster en komeet
Met behulp van het Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) en ESA’s kometenjager Rosetta hebben onderzoekers freon-40 ontdekt in het gas rond een jonge dubbelster én een komeet. “De ontdekking van het organohalogeen freon-40 nabij deze jonge, zonachtige sterren kwam als een verrassing,” stelt onderzoeker Edith Fayolle. “We hebben de vorming ervan simpelweg niet voorzien en waren verrast om het in zulke significante concentraties aan te treffen. Het staat nu vast dat deze moleculen zich gemakkelijk kunnen vormen in stellaire kraamkamers, wat nieuwe inzichten oplevert over de chemische evolutie van planetenstelsels, inclusief het onze.”

Op deze afbeelding zie je waar komeet 67P/C-G zich bevond toen Rosetta freon-40 detecteerde. Hetzelfde molecuul is door ALMA dus ook nabij een jonge dubbelster teruggevonden. Afbeelding: B. Saxton (NRAO / AUI / NSF).

Onderdeel van de oersoep
Freon-40 is dus geen goede biomarker (een chemische verbinding die op de aanwezigheid van leven kan wijzen). Maar het molecuul lijkt – afgaand op dit nieuwe onderzoek – wel een belangrijk bestanddeel te zijn van het materiaal waaruit planeten ontstaan. “ALMA’s ontdekking van organohalogenen in het interstellaire medium vertelt ons ook iets over de uitgangssituatie voor organische chemie op planeten,” aldus onderzoeker Karin Öberg. “Uit onze ontdekking blijkt dat organohalogenen waarschijnlijk een bestanddeel zijn van de zogeheten ‘oersoep’, zowel op de jonge aarde als op de pas gevormde rotsachtige exoplaneten.” Volgens onderzoeker Jes Jørgensen toont de ontdekking van freon-40 rond komeet 67P/C-G (de komeet die Rosetta tot oktober vorig jaar bestudeerde) aan “dat er een duidelijk verband bestaat tussen de pre-biologische chemie van verre protosterren en ons eigen zonnestelsel.”

Fayolle ziet in de studie vooral bewijs dat we eigenlijk nog nauwelijks kaas gegeten hebben van de vele elementen die op de aarde en daarbuiten te vinden zijn. “Onze resultaten laten zien dat we nog veel te leren hebben over de vorming van organohalogenen. Verdere zoekacties naar organohalogenen rond andere sterren en kometen zijn nodig om hier het fijne van te weten te komen.”

Bronmateriaal

"ALMA en Rosetta detecteren freon-40 in de ruimte" - ESO

Afbeelding bovenaan dit artikel: B. Saxton (NRAO / AUI / NSF); NASA / JPL-Caltech / UCLA

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd