De resultaten versterken het idee dat het vaccin kan voorkomen dat het nieuwe coronavirus mensen infecteert.
Dat maakt het Amerikaanse bedrijf Moderna bekend, dat het vaccin ontwikkeld heeft en momenteel test. De voorlopige resultaten van de experimenten onder mensen suggereren dat het vaccin effectief is; mensen die het vaccin toegediend kregen, maakten ongeveer net zoveel of zelfs meer antistoffen tegen het virus aan dan mensen die daadwerkelijk door het virus geïnfecteerd zijn geraakt. Bovendien wijzen de voorlopige resultaten erop dat het vaccin veilig is; proefpersonen hadden hooguit kortstondig wat last van roodheid en pijn rond de plek waar het vaccin werd toegediend.
Infectie voorkomen
Het zijn hoopgevende resultaten, zeker als je er de resultaten van gelijktijdig uitgevoerde experimenten onder muizen bij pakt. Die experimenten suggereren namelijk dat het vaccin ervoor zorgt dat de dieren antistoffen aanmaken die de virusdeeltjes neutraliseren. “Deze gegevens versterken het idee dat mRNA-1273 COVID-19 kan voorkomen,” stelt Moderna-onderzoeker Tal Zaks, verwijzend naar de resultaten van de experimenten onder muizen en mensen.
En toch is enige voorzichtigheid nog op zijn plaats. Want het vaccin is tot op heden slechts aan enkele tientallen mensen toegediend. Zo’n 45 mensen kregen het vaccin ingespoten. Vijftien daarvan ontvingen de kleinste dosis (25 microgram). En vijftien kregen een dosis van 100 microgram toegediend. Nog eens vijftien mensen kregen 250 microgram toegediend. Alle proefpersonen ontvingen het vaccin twee keer. 43 dagen na de eerste injectie werden in het bloed van de proefpersonen die de 25 microgram-dosering toegediend hadden gekregen, net zoveel antistoffen aangetroffen als in het bloed van mensen die het coronavirus daadwerkelijk hebben gehad en ervan zijn hersteld. En bij het overgrote deel van de proefpersonen die de 100 microgram-dosering toegediend kregen, werden na 43 dagen meer antistoffen aangetroffen dan in het bloed van mensen die het virus daadwerkelijk onder de leden hebben gehad.
Neutraliseren
De onderzoekers bestudeerden de antistoffen van acht proefpersonen (vier uit de 25 microgram- en vier uit de 100 microgram-groep) nog wat nauwgezetter. En ontdekten zo dat de antistoffen zich niet alleen aan SARS-CoV-2 binden, maar ook daadwerkelijk in staat zijn om de virusdeeltjes te neutraliseren.
Veilig
Verder blijkt het vaccin – afgaand op de voorlopige resultaten van dit klinisch onderzoek – weinig vervelende bijwerkingen te hebben. De meeste bijwerkingen zagen de onderzoekers optreden onder mensen die een dosering van 250 microgram toegediend kregen. Sommige proefpersonen in deze groep maakten melding van roodheid en/of pijn rond de plaats van injectie. Deze bijwerking hield echter kortstondig stand en ging vanzelf – dus zonder dat behandeling nodig was – over.
Dosis
Het onderzoek onthult voorzichtig iets meer over de effectiviteit en veiligheid van mRNA-1273. Daarnaast geeft het meer inzicht in de vereiste doses. Zo stellen de onderzoekers op basis van deze resultaten voor om in vervolgonderzoek te werken met doses van 50 en 100 microgram. Aangezien deze kleinere doses al een robuuste immuunrespons lijken te bewerkstelligen. “Deze voorlopige resultaten laten zien dat vaccinatie met mRNA-1273 al bij een dosis van 25 microgram een immuunrespons oproept die vergelijkbaar is met de respons die we zien bij een natuurlijke infectie,” aldus Zaks.
mRNA-1273 richt zich op het kenmerkende ‘spike-eiwit’, te vinden aan de buitenzijde van SARS-CoV-2. In het genoom van het virus vinden we de instructies voor het maken van dit eiwit. Die instructies hebben onderzoekers in een zogenoemd instructie-molecuul gestopt dat mRNA wordt genoemd. En dat molecuul zit in het mRNA-1273-vaccin. Wanneer het molecuul in het lichaam wordt ingespoten, komt het bij onze immuuncellen terecht en instrueert het cellen om kopieën van het ‘spike-eiwit’ te maken. Andere immuuncellen kunnen die spike-eiwitten vervolgens beter leren kennen en manieren ontwikkelen om mensen ertegen te beschermen. Wanneer deze mensen later daadwerkelijk met het virus geconfronteerd worden, kan het immuunsysteem direct in actie komen en een infectie voorkomen.
Meer duidelijkheid over de effectiviteit van het vaccin – en of het COVID-19 daadwerkelijk kan voorkomen – wordt verwacht in de volgende fasen van klinisch onderzoek. De eerste fase – waar de beschreven onderzoeksresultaten uitrollen – is vrij kleinschalig en vooral ontworpen om te kijken of het vaccin überhaupt een reactie oproept, in welke dosis het vaccin dat doet en of het vaccin veilig is. De tweede fase – waarbij men dus doses van 50 en 100 microgram gaat toedienen en de nadruk nog meer op de effectiviteit van het vaccin rust – zou binnen enkele maanden moeten starten. De derde en laatste fase hoopt Moderna in juli te starten. Dan zou het vaccin aan een nog grotere groep mensen moeten worden toegediend om nogmaals kritisch naar de effectiviteit en veiligheid te kunnen kijken. En eigenlijk kan er na die fase pas met enige zekerheid geconcludeerd worden of het vaccin werkt of niet.
Als het vaccin werkt – en goedgekeurd wordt door de betreffende overheidsinstanties – is het vervolgens de uitdaging om het op grote schaal te gaan produceren. Moderna werkt daar nu al aan, zo laat het bedrijf op de website weten. Zo worden er nu al voorbereidingen getroffen om een versnelde productie ervan mogelijk te maken. Het zou betekenen dat er na de laatste cruciale onderzoeken vrij snel opgeschaald kan worden, waardoor er in relatief korte tijd miljoenen doses geproduceerd kunnen worden.
