ASTRONOMIE Waarom hebben pulsars een nevel, terwijl magnetars geen nevel hebben? Het was een aloude onbeantwoorde vraag in de astronomie. Het antwoord is niet gevonden; de vraag is wel opgelost. De eerste magnetar mét nevel is ontdekt door Utrechtse en Japanse wetenschappers.
Magnetars zijn neutronensterren (pulsars) met een extreem sterk magnetisch veld. Hierdoor zenden ze veel meer hoog-energetische straling uit, zoals röntgenstraling en gammastraling. Magnetars zijn iets zeldzamer dan neutronensterren. Van iedere tien neutronensterren die ontstaan bij een supernova is ongeveer één neutronenster een magnetar. Magnetars draaien langzamer om hun as dan pulsars. Dit zou een reden kunnen zijn waarom magnetars zichzelf zelden lijken te hullen in een nevel. Aan de andere kant: magnetars draaiden tijdens hun geboorte waarschijnlijk veel sneller om hun as (soms wel duizend maal per seconde). Snel genoeg om een nevel te produceren.
Doordat neutronensterren energetische straling hun omgeving inblazen, ontstaan er vaak prachtige nevels, zoals de bekende Krabnevel. Onderzoekers hebben nu de eerste nevel om een magnetar ontdekt, namelijk om magnetar 1E1547-5408. De nevel is zeer lichtzwak. Röntgentelescoop Chandra heeft haar uiterste best moeten doen om de nevel te detecteren.
“Deze magnetar is de snelst draaiende van alle bekende magnetars, en dit zou wel eens de reden kunnen zijn dat juist deze magnetar een nevel blijkt te hebben”, zegt Jacco Vink van de universiteit van Utrecht. “Pulsar windnevels vormen zich over langere tijd en hun eigenschappen vertellen ons iets over de geschiedenis van de pulsar. En juist voor magnetars is deze ‘archeologische’ bron zo interessant, omdat we nog steeds niet echt weten waarom magnetars zo’n krachtig magneetveld hebben: door een extreem snelle rotatie bij hun geboorte, of juist door een extreem magneetveld van de ster waaruit ze zijn voortgekomen.”
