Enkele jaren geleden werden in Egypte 2700 jaar oude nep-tenen teruggevonden. Het vermoeden bestond dat het protheses waren. Experimenten waarbij mensen die een teen misten de nep-tenen kregen aangemeten, laten zien dat dat vermoeden waarschijnlijk klopt en dat dit dus de oudste protheses ter wereld zijn.
In Egypte zijn verschillende van deze nep-tenen teruggevonden. Eentje komt uit een graf waarin een vrouwelijke mummie werd teruggevonden. De teen bestaat deels uit hout en leer en stamt uit de periode tussen 950 en 710 voor Christus. Een andere nep-teen die werd teruggevonden, komt uit 600 voor Christus en is gemaakt van een soort papier maché. Beide tenen vertonen sporen van slijtage en dat wijst erop dat ze echt gebruikt werden. “Verschillende experts hebben deze objecten bestudeerd en suggereerden dat het de eerste protheses waren,” vertelt onderzoeker Jacky Finch.
Maar of dat klopte, was lang onduidelijk. Finch wijst erop dat er in graven wel eerder neppe lichaamsdelen zijn teruggevonden die echt voor de begrafenis werden gemaakt. “Maar de slijtage en het ontwerp (van de tenen, red.) wijst erop dat ze gebruikt werden en mensen hielpen om beter te lopen.” Maar echt bewijs daarvoor was er dus niet. Finch bedacht daar wat op. Hij vond twee mensen die allebei hun grote teen aan de rechtervoet misten. Voor deze mensen werden replica’s van de Egyptische nep-tenen gemaakt. De twee proefpersonen liepen – terwijl tien camera’s ze in de gaten hielden en een speciale mat de druk van hun voeten mat – een stukje met en zonder deze replica’s. Ook droegen de proefpersonen sandalen die de oude Egyptenaren droegen.
Experimenten
Uit het experiment blijkt wel dat de nep-tenen de proefpersonen veel voordelen bezorgde. Met name de houten nep-teen bleek niet oncomfortabel te zijn of de voet te beschadigen. Ook bleken de nep-tenen de druk onder de voet aanzienlijk te verminderen. “De druk vertelt ons dat het heel moeilijk moet zijn geweest voor een oude Egyptenaar om een grote teen te missen en toch met traditionele sandalen aan te wandelen. Ze konden natuurlijk ook blootvoets wandelen of een soort sok of schoen over de nep-teen dragen, maar ons onderzoek suggereert dat het dragen van deze nep-tenen het wandelen met sandalen aan een stuk comfortabeler maakte.”
Overtuigend
De resultaten zijn voor Finch overtuigend genoeg. “Het was heel bemoedigend dat beide vrijwilligers in staat waren om met de replica’s aan te wandelen. Nu we naast de sporen van slijtage ook de tred geanalyseerd hebben en de feedback van de proefpersonen verkregen hebben, kunnen we op overtuigendere wijze stellen dat de nep-tenen inderdaad als protheses bedoeld waren.”
En dat zou betekenen dat deze tenen de oudste protheses zijn die ooit door onderzoekers zijn teruggevonden. De tenen zijn zo’n 400 jaar ouder dan wat hiervoor als de oudste prothese werd beschouwd: een been gemaakt van brons en hout dat uit 300 voor Christus stamt en in een Romeins graf werd teruggevonden.
