De griepprik beschermt niet tegen COVID-19, maar mogelijk wel tegen een overbelast zorgstelsel.
Niemand weet precies hoe het SARS-CoV-2 deze winter zal vergaan. In eerste instantie werd – onder meer afgaand op het feit dat het virus zich in de winter over de wereld verspreidde en in het voorjaar en de zomer werd teruggedrongen – veronderstelt dat het virus beter gedijt bij winterse weersomstandigheden. Maar nu het aantal besmettingen in tal van landen – ondanks zomerse of zelfs ronduit tropische temperaturen – weer snel toeneemt, groeit de overtuiging dat de coronamaatregelen – die in veel landen in het voorjaar omarmd werden en recent versoepeld zijn – een groter stempel drukken op het aantal besmettingen dan weersomstandigheden.
Overbelasting
En toch maken velen zich wel zorgen over de naderende winter. Want zelfs als het virus ‘s winters niet beter gedijt dan ‘s zomers, ligt een overbelasting van het zorgstelsel op de loer als het coronavirus gelijktijdig met het griepvirus toeslaat.
“Voor het eerst in de moderne geschiedenis ziet het noordelijk halfrond zich geconfronteerd met de mogelijkheid dat de COVID-19-pandemie samenvalt met de seizoensgebonden griepepidemie,” zo schreven twee Amerikaanse onderzoekers eerder dit jaar. “Beiden kunnen leiden tot een levensbedreigende ziekte en zelfs sterfte, met name onder ouderen, mensen met chronische ziekten en andere kwetsbare groepen (…) Het grootste deel van de populatie blijft vatbaar voor SARS-CoV-2 en de druk op de ziekenhuizen zal het grootst zijn als de COVID-19- en griepepidemie overlappen en rond dezelfde tijd pieken.”
Breder verspreiden
Het is duidelijk een doemscenario. Maar wel eentje waar we serieus rekening mee moeten houden en waar we ons ook op voor moeten bereiden. Maar, hoe doe je dat? Een vaccin tegen SARS-CoV-2 is er nog niet. Maar een griepvaccin wel. En in Groot-Brittannië heeft men dan ook besloten om dit vaccin veel breder dan anders te gaan verspreiden. In totaal krijgen zo’n 30 miljoen Britten het vaccin dit jaar aangeboden. Naast de traditionele risicogroepen krijgen dit jaar ook alle mensen tussen de 50 en 65 de kans een griepprik te halen. Hetzelfde geldt voor alle mensen die vanwege andere gezondheidsproblemen in zelfisolatie zijn gegaan én hun huisgenoten. En ook alle kinderen tussen de 2 en 10 jaar oud krijgen de prik aangeboden.
Effectieve interventie
“Vaccineren tegen de griep is één van de meest effectieve interventies die we kunnen toepassen om de druk op het zorgstelsel deze winter te beperken,” zo stelt het Britse Department of Health & Social Care. “We zien momenteel welk effect COVID-19 op de NHS (de National Health Service, het openbare gezondheidszorgstelsel in Groot-Brittannië, red.) en de sociale zorg heeft en deze komende winter kunnen we geconfronteerd worden met het gelijktijdig circuleren van COVID-19 en de griep (…) Degenen die het grootste risico lopen bij griep, zijn ook het meest kwetsbaar voor COVID-19. En we moeten er alles aan doen om hen deze winter te beschermen.”
De griepprik bevat levend verzwakte of geïnactiveerde griepvirussen die momenteel circuleren. Door het immuunsysteem aan deze griepvirussen bloot te stellen, wordt het alvast in stelling gebracht en kan het – wanneer het daadwerkelijk met deze griepvirussen geconfronteerd wordt – snel in actie komen. Het resultaat is dat de griepinfectie milder verloopt of zelfs voorkomen wordt. Hoewel er op dit moment geen bewijs is dat de griepprik tegen COVID-19 beschermt, kan deze komende winter wel helpen om het aantal ziekenhuisopnames door toedoen van de griep terug te dringen. En zo de druk op het zorgstelsel verminderen.
In Nederland
Robert de Vries, grieponderzoeker aan de Universiteit Utrecht noemt het Britse initiatief om veel breder te vaccineren “interessant”. “Ik juich het toe,” zo vertelt hij aan Scientias.nl. “Het lijkt me duidelijk dat we ziekte in 50-plussers willen voorkomen.” Toch krijgen vijftigplussers de prik in Nederland niet standaard aangeboden. Ook dit jaar wordt de traditionele indicatie gehandhaafd, wat betekent dat net als op voorgaande jaren alle zestigplussers en mensen met bepaalde gezondheidsaandoeningen – denk aan diabetes of astma – de griepprik aangeboden krijgen. Als het aan De Vries ligt, hadden de risicogroepen dit jaar wel wat breder getrokken mogen worden. “Ik vind het Engelse voorbeeld eigenlijk heel erg goed. Is het eigenlijk niet raar dat niet iedereen gewoon een prik kan halen?” Belongia en Osterholm zien dat net zo. “Er zijn veilige en gemiddeld genomen effectieve griepvaccins beschikbaar. Hun wijdverspreide gebruik is nu belangrijker dan ooit.”
Animo
Ondertussen neemt de animo voor de griepprik al jaren af. Mensen twijfelen aan de effectiviteit. Geheel onterecht, zo vertelde De Vries eerder aan Scientias.nl. “Het vaccin is in principe heel goed en beschermt weldegelijk tegen griep.” Hij begrijpt dan ook niet dat sommige mensen de oproep om de griepprik te gaan halen soms links laten liggen. “Wil je niet altijd extra immuniteit opbouwen? Niet alleen voor jezelf, maar ook voor de mensen om je heen natuurlijk.”
Wilde verhalen
Mensen moeten zich verder ook zeker niet van de wijs laten brengen door de wilde verhalen die de laatste weken online circuleren en waarin beweerd wordt dat de griepprik de kans op COVID-19 zou vergroten of de weerstand tijdelijk zou aantasten. Want die verhalen zijn onzin, zo stelt het RIVM. En De Vries onderschrijft dat. Ook de gedachte dat het dit jaar dankzij een goede handhygiëne en social distancing-maatregelen met die griepepidemie wel los zal lopen, is geen reden om de oproep van de huisarts te negeren. Want we weten simpelweg niet wat ons deze winter te wachten staat. En dat het griepseizoen op het zuidelijk halfrond tot op heden mild verloopt, is geen garantie dat dat hier ook het geval zal zijn, stelt De Vries.
Het moge duidelijk zijn. In het licht van COVID-19 is er alle reden om dit jaar gehoor te geven aan de oproep om een griepprik te gaan halen. Én die prik misschien ook wat meer te gaan waarderen, zo merkt De Vries op. “Er is nu een nieuw virus waar we nog geen vaccin tegen hebben, is het dan niet fantastisch dat we dat voor andere virussen wel hebben? Iedereen zou nu toch een coronavirusvaccin halen? Dus juist daarom en om andere complicaties te voorkomen ga je je griepprik halen.”
