Enorme 5000 jaar oude begraafplaats ontdekt in Kenia

De eerste herders in Oost-Afrika legden hier zeker 580 mensen ter ruste.

De begraafplaats bevindt zich nabij het Turkanameer en gaat de boeken in als de oudste en grootste monumentale begraafplaats die tot op heden in Oost-Afrika is ontdekt. Aangenomen wordt dat de begraafplaats zo’n 5000 jaar geleden door herders werd opgericht en meerdere eeuwen is gebruikt.

Platform met stenen
De herders bouwden een platform met een diameter van ongeveer 30 meter. In het hart van het platform werd een enorm graf uitgegraven waarin de doden ter ruste werden gelegd. Radarmetingen verraden dat in het graf zeker 580 mensen zorgvuldig en dicht op elkaar geplaatst, ter ruste werden gelegd. Het graf werd vervolgens bedekt met stenen. En daarop werden grote megalieten – stenen monumenten – geplaatst. Sommige van deze enorme stenen haalden de herders uit een gebied dat maar liefst 1 kilometer van de begraafplaats verwijderd was.

Hier zie je persoonlijke ornamenten – kralen en oorbellen – die in het graf zijn teruggevonden. Afbeelding: Carla Klehm.

Mannen, vrouwen en kinderen
Volgens de onderzoekers werd de begraafplaats eeuwenlang – tussen 5000 en 4300 jaar geleden – gebruikt. In het graf zijn de resten van mannen, vrouwen en kinderen van verschillende leeftijden aangetroffen. Ze werden allemaal op dezelfde manier ter ruste gelegd. Geen enkel individu lijkt een bijzondere behandeling te hebben gehad en alle doden hebben ongeveer net zoveel persoonlijke ornamenten meegekregen.

Het wijst erop dat iedereen binnen deze samenleving gelijk was. En dat is toch wel opvallend. Lang werd namelijk gedacht dat mensen grote publieke gebouwen of monumenten gingen oprichten nadat ze een gelaagde samenleving hadden opgericht die niet alleen de beschikking had over voldoende grondstoffen, maar ook een sterke leider had. Maar de begraafplaats in Kenia kan niet gelinkt worden aan hiërarchie of het ontstaan daarvan. Wat zette de herders dan aan tot de bouw van deze enorme begraafplaats? De onderzoekers hebben daar wel ideeën over, zo schrijven ze in het blad PNAS.

Hier zie je het 30 meter brede platform dat de herders oprichtten. In de nabijheid ervan zijn nog meer stenen cirkels en cairns – uit grote stenen opgebouwde monumenten – gevonden. Afbeelding: Katherine Grillo.

In de periode dat deze begraafplaats gebouwd werd, vonden in Oost-Afrika grote veranderingen plaats. Het pastoralisme – waarbij mensen met gedomesticeerde dieren rondtrekken – was net geïntroduceerd. Herders kwamen met hun schapen, geiten en koeien in het gebied aan en kwamen daar diverse jagers en verzamelaars en vissers tegen die reeds rond het Turkana-meer actief waren. Zowel die nieuwkomers als de oorspronkelijke bewoners van het gebied hadden in diezelfde periode te lijden onder veranderingen in het klimaat; de regenval nam af en het Turkana-meer werd tot wel 50% kleiner. Herders hebben de begraafplaats mogelijk opgericht zodat er een plek ontstond waar mensen samen konden komen, hun sociale netwerk konden onderhouden en uitbreiden en zo om konden gaan met de enorme veranderingen die ze op hun bordje kregen. “De monumenten hebben mogelijk dienst gedaan als een plek waar mensen zich konden verzamelen, sociale connecties konden aanscherpen en hun identiteit als samenleving konden versterken,” aldus onderzoeker Anneke Janzen. “De uitwisseling van informatie en interactie middels gedeelde rituelen kan de mobiele herders geholpen hebben om te navigeren door een snel veranderend landschap.” Na een paar eeuwen was het pastoralisme ingeburgerd en herstelde het Turkana-meer zich. Het was ook in die periode dat de begraafplaats niet langer werd gebruikt. “De ontdekking zorgt ervoor dat we opnieuw na gaan denken over hoe we sociale complexiteit moeten definiëren en welke motieven groepen mensen kunnen hebben voor het creëren van openbare architectuur,” aldus onderzoeker Elisabeth Hildebrand.

Bronmateriaal

"Massive Monumental Cemetery Built by Eastern Africa’s Earliest Herders Discovered Near Lake Turkana, Kenya" - Max Planck Institute for the Science of Human History

Afbeelding bovenaan dit artikel: Katherine Grillo

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd