Enorme botsing in het verre heelal gekiekt

botsing

Wetenschappers hebben met behulp van verschillende telescopen twee botsende sterrenstelsels vereeuwigd. Het is de beste opname die ooit van twee op elkaar stuitende sterrenstelsels in het verre heelal is gemaakt.

Om de botsende sterrenstelsels te vereeuwigen, gebruikten onderzoekers de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) en andere telescopen die op aarde gevestigd zijn. Maar alleen een krachtenbundeling van meerdere telescopen was niet genoeg. Om de botsende sterrenstelsels te kunnen vereeuwigen, moesten de onderzoekers ook nog een beroep doen op een kosmisch vergrootglas.

Kosmisch vergrootglas
“Astronomen worden vaak beperkt in hun onderzoek door de mogelijkheden van hun telescopen, maar in sommige gevallen kunnen ze toch details zien met natuurlijke lenzen die door het universum zijn gemaakt,” vertelt onderzoeker Hugo Messias. “Einstein voorspelde in zijn algemene relativiteitstheorie dat licht zich niet in een rechte lijn voortplant, maar wordt afgebogen als er genoeg materie aanwezig is. Het effect is vergelijkbaar met de afbuiging van licht door een normale lens.” Een kosmische lens ontstaat als bijvoorbeeld een sterrenstelsel het licht van objecten die achter dat sterrenstelsel liggen, met zijn zwaartekracht afbuigt. Dat effect noemen onderzoekers ‘zwaartekrachtlens’. Doordat dit effect het licht van die achterliggende objecten versterkt, kunnen onderzoekers soms achterliggende objecten die anders onzichtbaar zijn, toch zien.

Een kosmisch vergrootglas. Afbeelding: ESO / M. Kornmesser.
Een kosmisch vergrootglas. Afbeelding: ESO / M. Kornmesser.

Ver verleden
Met behulp van zo’n zwaartekrachtlens hebben onderzoekers nu een opname kunnen maken van twee botsende sterrenstelsels. De onderzoekers duiden de botsende sterrenstelsels aan als H-ATLAS J142935.3-00283 of kortweg H1429-0028. De twee sterrenstelsels kwamen miljarden jaren geleden met elkaar in botsing: toen het universum ongeveer de helft zo jong was als nu het geval is.

WIST JE DAT…

…Hubble onlangs het verste kosmische vergrootglas ontdekte?

Toen de onderzoekers H1429-0028 voor het eerst zagen, wisten ze niet direct dat ze met twee botsende sterrenstelsels te maken kregen. Wel merkten ze op dat het systeem sterk leek op de Antennestelsels: twee sterrenstelsels die een stuk dichter bij ons zonnestelsel staan en momenteel een botsing ondergaan. Toch stelden de onderzoekers ook direct vast dat er verschillen waren tussen H1429-0028 en de Antennestelsels. Zo ontstaan in de Antennestelsels sterren van in totaal slechts een paar zonsmassa’s per jaar. H1429-0028 zet jaarlijks meer dan 400 zonsmassa’s aan gas om in sterren. “Met ALMA was het mogelijk dit raadsel op te lossen, omdat we informatie hadden over de snelheid van het gas in de sterrenstelsels,” vertelt onderzoeker Rob Ivison. “Wij konden de verschillende componenten van het object onderscheiden, waaruit duidelijk bleek dat dit een botsing van sterrenstelsels is. In dit prachtige onderzoek zijn twee botsende sterrenstelsels op heterdaad betrapt terwijl ze extreme sterformatie aanzwengelden.”

Bronmateriaal

"Beste beeld tot nu toe van twee botsende sterrenstelsels in het verre heelal" - ESO.org
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door ESO / NASA / ESA / W. M. Keck Observatory.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd