Enorme ‘knipperende’ ster ontdekt nabij het centrum van de Melkweg

De helderheid van de ster – die 100 keer groter is dan onze zon – neemt zo af en toe zo sterk af dat de ster bijna niet meer te zien is.

Onduidelijk is nog wat er precies voor zorgt dat de ster ‘knippert’. Die onduidelijkheid komt ook terug in de naam die onderzoekers aan de ster hebben gegeven: VVV-WIT-08. WIT staat hierbij voor ‘What Is This?‘.

Factor 30
VVV-WIT-08 bevindt zich nabij het centrum van de Melkweg, op zo’n 25.000 lichtjaar afstand. De ster is zo’n 100 keer groter dan onze zon. En onderzoekers zijn er dus getuige van geweest dat de helderheid van de ster flink afneemt. Wel met een factor 30! De afname in helderheid was zelfs zo groot dat de ster bijna niet meer te zien was.

Eerdere ontdekkingen
Het is niet voor het eerst dat onderzoekers op een ‘knipperende’ ster zijn gestuit. Zo zijn er bijvoorbeeld de pulserende sterren, waarvan de helderheid door het afwisselend opzwellen en krimpen van de sterren, herhaaldelijk af- en weer toeneemt. En dan zijn er ook nog sterren waarvan de helderheid zo af en toe flink afneemt doordat ze deel uitmaken van een dubbelstersysteem en hun metgezel – een tweede ster dus – zo af en toe tussen ons en de eerste ster in staat en daarbij een deel van het sterlicht tegenhoudt. Op een vergelijkbare manier kunnen ook planeten die rond sterren cirkelen (een klein deel van) het sterlicht tijdelijk tegenhouden.

Verklaren
En toch hebben onderzoekers grote moeite om de afname in helderheid van VVV-WIT-08 te verklaren. Niet alleen omdat de afname in helderheid zo groot is. Maar ook omdat deze maanden in beslag nam. Zo zette de afname in helderheid in december 2011 al in. In april bereikte de helderheid een dieptepunt. Daarna nam de helderheid geleidelijk weer toe, maar pas in augustus was deze weer op het niveau van november 2011.

Knipperende reuzensterren
Voor nu vermoeden de onderzoekers dat VVV-WIT-08 deel uitmaakt van een heel nieuwe klasse objecten: knipperende reuzensterren. Dit zijn sterren die 100 keer groter zijn dan de zon en eens in de paar decennia in helderheid afnemen doordat er een – nog onontdekte – metgezel omheen cirkelt. Dat kan een ster zijn, maar ook een planeet, die omringd wordt door een ondoorzichtige schijf. Wanneer de metgezel voor de reuzenster langs schuift, bedekt die schijf de enorme ster (bijna) helemaal, waardoor deze tijdelijk (bijna) onzichtbaar wordt.

Filmpje
Het filmpje hieronder laat dat mooi zien. Je ziet een schematische weergave van VVV-WIT-08 en een enorme schijf met in het hart ervan een nog onbekend object die voor de ster langs beweegt. Rechtsonder zie je ondertussen de echte beelden van een dimmende en weer in helderheid toenemende VVV-WIT-08 meelopen.

“Het is geweldig dat we zo’n donker, groot en lang object tussen ons en de verre ster hebben zien bewegen en we kunnen alleen maar speculeren over de oorsprong ervan,” stelt onderzoeker Sergey Koposov.

Een alternatieve mogelijkheid is natuurlijk dat de helderheid van VVV-WIT-08 afneemt doordat een willekeurig, ons onbekend donker object – dat verder niets met de reuzenster te maken heeft – voor de ster langs is bewogen. Maar de onderzoekers sluiten dat scenario uit. Simulaties wijzen uit dat het enkel aannemelijk is als er (onwaarschijnlijk) veel meer van deze objecten in de Melkweg rond zouden zwerven.

VVV-WIT-08 is overigens niet de eerste reuzenster waarvan de helderheid zo af en toe afneemt. Zo ontdekten onderzoekers jaren geleden dat het ook de reuzenster Epsilon Aurigae overkomt; eens in de 27 jaar zorgt een enorme stofschijf rond de begeleidende ster ervoor dat de helderheid met zo’n 50 procent afneemt. En recenter stuitten onderzoekers op TYC 2505-672-1, die op dezelfde wijze verduisterd wordt. In aanvulling op deze twee sterren hebben onderzoekers naast VVV-WIT-08 nog twee reuzensterren ontdekt die ‘knipperen’. “Er wachten er zeker nog meer op ontdekking,” denkt onderzoeker Leigh Smith. “De uitdaging is nu om te achterhalen wie hun ongeziene metgezellen zijn en hoe deze aan hun omringende schijf zijn gekomen.”

Bronmateriaal

"Astronomers spot a 'blinking giant' near the centre of the Galaxy" - University of Cambridge
Afbeelding bovenaan dit artikel: Amanda Smith, University of Cambridge

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd