Ondanks zijn grote afstand tot de zon – meer dan het dubbele van de afstand tussen Saturnus en onze moederster – beschikt de omvangrijke komeet toch al over een kenmerkende coma.
Enkele weken geleden kwamen astronomen tot een interessante ontdekking. Een enorme komeet – mogelijk afkomstig uit de nog altijd hypothetische Oortwolk – zou zich momenteel richting de binnenste regionen van ons zonnestelsel begeven. Sindsdien houden onderzoekers het object nauwgezet in de gaten. En nu krijgt dit verhaal – letterlijk – een staartje.
C/2014 UN271 Bernardinelli-Bernstein
Het object heeft de naam C/2014 UN271 Bernardinelli-Bernstein gekregen, vernoemd naar zijn twee ontdekkers. Wat deze komeet onder andere zo bijzonder maakt, is zijn bizarre grootte. Zo blijkt C/2014 UN271 de grootste bekende komeet ooit te zijn. Afgaand op de helderheid wordt zijn omvang momenteel geschat op zo’n 100 kilometer, wat meer dan drie keer zo groot is als de nummer twee; komeet Hale-Bopp, die in 1995 werd ontdekt.
De komeet is ontdekt binnen het Dark Energy Survey (DES), een onderzoeksproject waarin wetenschappers meer grip proberen te krijgen op de versnelde uitdijing van het heelal en de drijvende kracht daarachter (donkere energie). Voor dit onderzoek zijn tussen 2013 en 2019 heel veel foto’s van de nachthemel gemaakt. Maar die beelden worden niet alleen gebruikt om meer te weten te komen over donkere energie. Zo wordt er aan de hand van deze beelden ook gezocht naar nog onbekende objecten in ons eigen zonnestelsel. En op die manier kwamen onderzoekers Bernardinelli en Bernstein C/2014 UN271 op het spoor.
Op het eerste gezicht leek het er niet op dat C/2014 UN271 Bernardinelli-Bernstein al een hele actieve komeet was. En dat is op zich logisch, gezien zijn immense afstand tot de zon. Op dit moment bevindt hij zich op meer dan het dubbele van de afstand tussen Saturnus en onze moederster, op een afstand van zo’n 2,9 miljard kilometer van de zon. Als een komeet vervolgens steeds dichter bij een ster in de buurt komt, sublimeert een deel van de materie waaruit hij bestaat om een zogenaamde coma en/of een komeetstaart te vormen. De verwachtingen waren dan ook hoog gespannen. Want wanneer zou dit grote, nieuw ontdekte object een dergelijke coma beginnen te vertonen?
Kometen zijn relatief kleine hemellichamen die door ons zonnestelsel suizen. Ze bestaan uit ijs, stof en kleine rotsachtige deeltjes en kunnen soms hele gekke banen rond de zon aanhouden. Kometen beschikken vaak over een staart. Wanneer de ijsbal bij de zon of een andere ster in de buurt komt, warmt ‘ie op. Het ijs in de komeet sublimeert (verdampt) en haast zich weg van het oppervlak. Daarbij voert het lichte stof- en puindeeltjes met zich mee. Zo ontstaat een voor kometen zo kenmerkende stofstaart en coma (stoffige atmosfeer). Het betekent ook dat kometen – naarmate ze de zon dichter naderen – steeds helderder worden. Hoe meer stof er vrijkomt, hoe helderder de komeet – of nauwkeuriger gezegd: de coma, oftewel de nevelige wolk rond de kern van de komeet – lijkt.
Met behulp van vervolgwaarnemingen met telescopen van het Las Cumbres Observatory kwamen astronomen vervolgens tot de verrassende ontdekking dat C/2014 UN271 Bernardinelli-Bernstein toch al door de warmte van de zon geactiveerd was. Observaties wezen namelijk uit dat de komeet over een vage gas- en stofwolk beschikt, wat betekent dat hij inderdaad actief is.
Nieuwe beelden
Nu verschaffen nieuw vrijgegeven beelden meer inzicht in de activiteit van de komeet. Op onderstaande afbeelding is C/2014 UN271 Bernardinelli-Bernstein te bewonderen.
De beelden bevestigen dat er behoorlijk wat activiteit op deze komeet is. Je ziet namelijk een prachtig klein, wazig stipje, wat duidt op een heldere komeetstaart. En dat terwijl C/2014 UN271 nog zo ver van de zon verwijderd is.
Perihelium
Het betekent dat deze komeet nog behoorlijk wat voor ons in petto kan hebben. Terwijl de komeet de zon nadert en helderder wordt, zal de coma namelijk steeds omvangrijker worden. Of de komeet op een bepaald moment met het blote oog zichtbaar wordt? Waarschijnlijk niet, zo moeten de onderzoekers ons teleurstellen. Het zal vermoedelijk een telescopisch object blijven. Wanneer de komeet in 2031 perihelium bereikt – het punt in zijn (zeer excentrische) baan waarop de afstand tussen de komeet en de zon het kleinst is – bevindt hij zich nog steeds tussen de baan van Uranus en Saturnus.
Dat astronomen C/2014 UN271 Bernardinelli-Bernstein al zo vroeg hebben ontdekt, betekent wel dat we nog jarenlang getuige kunnen zijn van hoe C/2014 UN271 zich richting het binnenste van ons zonnestelsel haast. Het betekent dat er voldoende tijd is om de komeet met behulp van krachtige telescopen te bestuderen. Zo zullen astronomen het gedrag van de komeet in de gaten blijven houden en analyseren hoe zijn activiteit evolueert naarmate hij zich steeds dichter in de buurt van de zon waagt.
